İzmir Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi

Müze Endüstri Müzesi

(Basmane, İzmir, 2012 - )

İzmir’in Basmane ilçesinde Etiler Mahallesi’ndedir. 1886 yılında inşa edilen bir Ortodoks Rum kilisesi olan Aziz Voukolos -Agios Voukolos- Kilisesi’nin müştemilatında yer alan ve butik nitelikte olan müze, İstanbul ve Bursa’dan sonra Türkiye’nin üçüncü basın müzesidir. İzmir’in düşman işgalinden kurtuluşunun 90. yıldönümü etkinlikleri çerçevesinde İzmir Gazeteciler Cemiyeti tarafından İzmir Büyükşehir Belediyesi ile Ege Üniversitesi’nin desteğiyle açılan ve 2 Eylül 2012 tarihinde ziyaretçi kabul etmeye başlayan müze, İzmir basının ve Türk basının tarihine dünden bugüne uzanarak ışık tutmaktadır.

Yazılı basının yerel ve ulusal ölçekteki gelişimi ile geçirdiği evrelere odaklanan İzmir Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi; Hasan Tahsin odası, Attila İlhan odası, İsmail Sivri odası, öldürülen gazeteciler odası, pikaj odası, matbaa, karanlık oda, gibi bölümlerden oluşmaktadır. Koridorun da sergi alanı olarak değerlendirildiği müzede; daktilolar, bilgisayarlar, ses kayıt cihazları, video kayıt cihazları, kameralar ile baskı makineleri gibi yazılı ve görsel basında üretim sürecinde kullanılan araç ve gereçler bulunmaktadır.

Müzenin Hasan Tahsin anısına düzenlenen odasında; dünya, Türkiye ve İzmir basın tarihini kronolojik sırayla anlatan yazı ve bilgiler yer almaktadır. İzmir basınının temelini oluşturan ilk gazetelerin birer nüshaların da sergilendiği odada, yazılı ve görsel medyada kullanılan teknolojik aygıtlar -eski fotoğraf makineleri, daktilolar, ses kayıt cihazları, filmli kameralar, kasetli video kayıt cihazları vb. bulunmaktadır.

Müzenin Attila İlhan anısına düzenlenen odasında, İlhan’ın Demokrat İzmir Gazetesi’nde kullandığı çalışma masası ve kitapları sergilenmektedir. Ayrıca odada, Atilla İlhan’ın televizyon programlarından bölümlerini içeren video gösterimleri yapılmaktadır.

Müzenin İsmail Sivri anısına düzenlenen odasında, İzmir Gazeteciler Derneği'nin eski başkanlarından olan Sivri’nin çalışma masası, özel eşyaları ve kitapları ile Cemiyete geçmişte başkanlık yapmış gazetecilerin ya da ailelerinin bağışladığı cihazlar -daktilo, bilgisayar, radyo, fotoğraf makineleri vb.- yer almaktadır.

Müzenin öldürülen gazeteciler odasında; cinayete kurban giden gazetecilerin isimleri, özgeçmişleri ve eşyaları bulunmaktadır. Oda, basın şehidi olarak kabul edilen gazetecilerin anılarının canlı tutulması amacına hizmet etmektedir. Bu bağlamda ziyaretçiler; Turan Dursun’un öldürüldüğünde üzerinde olan yeleği ve kol saatini; Ümit Kaftancıoğlu’nun ehliyetini ve çantasını; Abdi İpekçi’nin dolmakalemini ve daktilosunu; Metin Göktepe’nin öldürüldüğünde üzerinde olan kazağını, Çetin Emeç’in okul karnesini, basın kartını, dolmakalemini, kravatını, kravat mendilini, daktilosunu ve kendisine yazılan bir tehdit mektubunu, Necati Zincirkıran’ın daktilosunu, Uğur Mumcu’nun bilgisayarını, Kutlu Adalı’nın kasketini, atkısını, ceketini, fotoğraf makinesini, not defterini ve kitabını, Ahmet Taner Kışlalı’nın gözlüğünü, zarf açacağını, büyütecini, yazı makinesini, fotoğraf makinesini ve kitaplarını görebilmektedirler.

Müzenin koridoru da sergi alanı olarak değerlendirilmiştir. Koridorda İzmir ve Türk basınının öne çıkan gazetecilerin özgeçmişleri, gazeteciler tarafından bizzat ya da aileleri tarafından bağışlanan daktilolar, fotoğraf makineleri ve iletişim cihazları bulunmaktadır. Koridorda ayrıca Türkiye Radyo Televizyon Kurumu -TRT- tarafından bağışlanan büyük tüplü renkli stüdyo kamerası da sergilenmektedir.

Müzenin bodrum katında pikaj odası, matbaa ve karanlık oda yer almaktadır. Pikaj odasında, bir gazete sayfasının pikaj kartonlarında hazırlanma süreci görülebilmektedir. Matbaa odasında, tipo baskı makinesi bulunmaktadır. Müzenin bahçesinde de iki adet linotype makine sergilenmektedir. Karanlık odada ise, fotoğraf filmlerinin banyo edilmesi ve kart baskısının yapılması için gerekli malzeme ve teçhizatlar yer almaktadır.

İzmir Gazeteciler Cemiyeti Basın Müzesi, İzmir ve Türk basın tarihini geçmişten günümüze uzanan bir bakış açısıyla ele alan, basın tarihinde iz bırakan olay ve isimlere ilişkin detaylar barındıran, yazılı ve görsel basın üretim sürecini gözler önüne seren önemli müzelerden biri konumundadır.

Referanslar

Engerek, Sercan (2016). “İzmir Basın Müzesi: Toplumun Belleği”, https://m.bianet.org/bianet/ medya/178482-izmir-basin-muzesi-toplumun-bellegi, (Erişim tarihi: 06.09.2016); Matoğlu, Z. O. İle 16. 10. 2019 tarihinde yapılan görüşme. (Görüşen: E. Gürel); İzmir Basın Müzesi (2019). Tanıtım Broşürü; İzmir Gazeteciler Cemiyeti (2019). “İzmir Basın Müzesi”, http://igc.org.tr/igc/basin-muzesi/, (Erişim tarihi: 12.10.2019); İzmir Guide (2019). “Basın Müzesi”, http://www.izmirguide.com/detay/2826/izmir-basin-muzesi, (Erişim tarihi: 12.10.2019).