İstanbul PTT Müzesi

Müze Endüstri Müzesi

(Sirkeci, İstanbul, 2000 - )

İstanbul’da Fatih ilçesi Sirkeci semtinde Büyük Postane’de Türkiye Cumhuriyeti Posta ve Telgraf Teşkilatı (PTT) tarafından 2000 yılında kurulmuş Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti posta ve telekomünikasyon hizmetleri ile ilgili araç ve gereçleri sergileyen müzedir. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında Posta, Telgraf ve Telefon Genel Müdürlüğü adını alan PTT, 1840’da Osmanlı Devleti'nde bir bakanlık (nezaret) olarak Postane-i Amire adı altında kuruldu. 1905 - 1909 yılları arasında devletin başkenti olan İstanbul’un Sirkeci Semtinde Posta ve Telgraf Nezareti adıyla inşa edilen ve içerisinde bir de posta ofisi bulunan kesme taş ve mermerden yapılmış, 3.200 metrekarelik ve dört katlı binasında hizmet vermeye başladı. Mimar Vedat Tek tarafından Birinci Ulusal Mimarlık Akımı ile tasarlanan 1930’larda Yeni Postane, daha sonra Büyük Postane, Sirkeci PTT Merkezi olarak hizmet veren bina bugün PTT Müzesi’dir.

Binanın batı yarısının dört katında yer alan ve özel bir girişi bulunan müzenin ülkenin posta tarihi hakkında bilgi veren bir bölümü, posta, telgraf, telefon ve posta pulları ile ilgili dört ayrı bölümü bulunuyor. Müzenin Posta Bölümünde, posta teşkilatının kurulduğu yıllardan bu yana postacıların kullandıkları kostüm, çanta ve aksesuarları ile farklı ölçü ve materyallerden çuval, kutu, mühür, mühür makineleri gibi posta ekipmanları sergileniyor. Müzenin Telgraf Bölümünde, 1855 yılına tarihlenen ilk telgraf ofisi, yine 1855’te Kırım Savaşı’nda Balkanlar'daki eski Osmanlı topraklarından İstanbul’a gelen ve Edirne’de kullanılan telgraf ve Sivastopol Kuşatması'na ait telgraf mesajları sergileniyor. Yine Manastır’daki telgraf memuru Hamdi Bey’in telgraf ofisi, tüm möble ve aksesuarları ile muhafaza edildi; üçüncü katta ziyaret ediliyor. İlerleyen dönemlerin telgraf modelleri, telem ve teleks makine örnekleri de müzenin bu bölümünde sergileniyor. Müzenin ikinci katında erken dönem telefon araç ve ekipmanları ile manyetolu, pilli, çevirmeli veya arama tuşlu, masa ya da duvar tipi yerli-yabancı üretim telefonlar ile yine erken dönem manuel ve elektromekanik otomatik telefon santral panoları sergileniyor. Türk postasının 150. yılı sebebiyle PTT’ye hediye edilmiş olan, Graham Bell’in ilk orijinal telefonunun bir replikası da bu bölümde sergileniyor. Müzenin posta pulları bölümünde dünyanın dört bir tarafından gelen pullar, Dünya Posta Birliğinin tüm ülkeler temalı pulları, PTT tarafından 140 yıl boyunca üretilen pullarının yanı sıra, Osmanlı Darphanesi’nin bastığı ilk pul olan ve Postane-i Amire’nin ilk Nazırı Agâh Efendi konulu 1863 tarihli pul da görülebiliyor.

Yararlanılan Kaynaklar

Özet, M. A. (2002). Türkiye Müzeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Müdürlüğü Yayınları; Özyalçıner, A. ve Sezer, S. (2010). Öyküleriyle İstanbul Anıtları – II: Saraydan Limana. İstanbul: İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti ve Evrensel Basım Yayın; PTT (2020). Kurumsal, Hakkımızda, Tarihçe, https://www.ptt.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/Hakkimizda.aspx#ptt_tarihce, (Erişim tarihi: 05.01.2020); PTT Pul Müzesi (2020). PTT Tarihi, http://www.pttpulmuzesi.org.tr/PageDetail.aspx?PID =10, (Erişim tarihi: 19.02.2020).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Özet, M. A. (2002). Türkiye Müzeleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Müdürlüğü Yayınları.