Ekslibris/Exlibris (Bookplate), kitapseverlerin kitaplarının iç kapağına yapıştırdıkları, üzerinde adlarının ve değişik konularda resimlerin yer aldığı küçük boyutlu özgün yapıtlardır. Ekslibris kısaca, kitabın kartviziti ya da tapusu olarak da ifade edilmektedir. Ekslibris, yer aldığı kitabın değil kitap sahibinin göstergesidir; kitap ile kitap sahibi arasındaki bir bağdır. Sözcük olarak “…’nın kitaplığından, …’nın kütüphanesine ait” anlamına gelen ekslibris; kitapların kaybolmasını önlemek ve sahibini belirtmek için kitapların kapaklarının iç kısmına bir mülkiyet işareti koyma fikrinden ortaya çıktı. Örneğin, üzerinde Ekslibris Mürşide İçmeli yazan bir çalışma, “Mürşide İçmeli’nin kitaplığından” hatırlatmasını yapar ve onun sahibi olduğu kitapların iç kapağında yer alır. Kitapseverlerin kitaplarının iç kapağına yapıştırdıkları, üzerinde adlarının ve değişik konularda resimlerin yer aldığı küçük boyutlu bu baskı resimler/bu grafik çalışmalar, kitapla sahibi arasındaki bağı temsil etmektedir.

Ekslibris, önemli bir iletişim aracıdır. Bir ihtiyaç grafiği olarak doğmasına karşın bugün, estetik kaygılarla yapılan özgün yapıtları kapsamaktadır. Çok uzun bir geçmişe sahip olan bu sanat dalı, yapıldığı döneme ait kültürel, tarihsel özellikleri günümüze taşıması nedeniyle de ilgi çekmekte, sanatçılar ve koleksiyoncular arasında önemli bir değiş tokuş objesi olarak da kullanılmaktadır. Türkiye’de, ancak Avrupa’dan ikinci el olarak satın alınmış kitaplar sayesinde tanınabilmiş, uzun yıllar önemsenmedikten sonra 1980’li yıllarda bu sanata olan ilgi arttı. Artan ilgi ile birlikte, 1997 yılında Hasip Pektaş’ın öncülüğünde Ankara Ekslibris Derneği kuruldu. 1997’de kurulan Ekslibris Derneği, Hasip Pektaş’ın öncülüğünde 2003, 2007 ve 2010 yıllarında Ankara’da üç uluslararası ekslibris yarışması gerçekleştirdi, toplanan ekslibris koleksiyonu ise Işık Üniversitesi’nde bir mekâna kavuşturuldu. Ekslibris sanatçılarını, tasarımcılarını, koleksiyoncularını ve kullanıcılarını bir araya getirmek, ekslibris ile ilgilenenler arasında iyi bir iletişim kurmak, yakınlaşmayı ve dayanışmayı sağlamak, ekslibrisin bir sanat dalı, bir grafik disiplini olarak gelişmesini ve yaygınlaşmasını sağlamak, kitaba, özgün baskı resme ve grafik tasarımına yönelik ilgi uyandırmak, ekslibris yoluyla Türkiye’yi, kültür ve sanatımızı yurtdışında tanıtmaya çalışmak ve ekslibris alanındaki mirası korumak gibi amaçlara sahip olan bu dernek, kurulduğu dönemden itibaren pek çok faaliyette bulundu.

Derneğin amaçlarından biri olan Ekslibris Müzesi, 2008 yılının Ocak ayında İstanbul Grafik Sanatlar Müzesi (IMOGA) bünyesinde kuruldu. İstanbul Ekslibris Müzesi, her yaştan kişinin ilgisini çekebilecek 15 bin ’in üzerindeki koleksiyonuna her gün yeni ekslibrisler eklemektedir. Her düzeydeki eğitim kurumundan gelen öğrenciler müzeyi ziyaret ederek atölye çalışmalarına katılıp, bu sanatın yeni temsilcileri olabilmektedirler. Türkiye’deki 38 üniversite müzesinden biri olan Işık Üniversitesi’ndeki İstanbul Ekslibris Müzesi, küçük ama işlevi ve koleksiyon değeri büyük olan bir müzedir. Müze ayrıca, Türkiye için yeni olan Ekslibris sanatının yaygınlaşması ve tanınması misyonunu da üstlendi.

Dünyadaki 10 ekslibris müzesinden biri olan İstanbul Ekslibris Müzesi, genç yeteneklere ulaşma amacını gerçekleştirmek için kurulduğu günden beri her düzeyde eğitim kurumuna seminerler verdi, öğrenci ve öğretmenlere yönelik çalıştaylar gerçekleştirilmektedir. 2012 yılında Işık Üniversitesi'nin desteği ile Birinci Ulusal Öğrenci Ekslibrisleri Yarışması'nı düzenledi. Bu yarışmanın bünyesinde açılan ekslibris sergisi, başka okulların galerilerine de taşındı. 2014 yılında ise profesyonel sanatçılara yönelik Birinci Ulusal Ekslibris Kongresi'ni düzenledi. Kongre kapsamında Ulusal Koleksiyon Sergisi ve Ekslibris Araştırmaları Konferansı yapıldı. Müzenin, sergileme ve eğitim amacı yanında araştırma çalışmalarını da yaygınlaştırması gerektiği düşünülerek “EX-LIBRIST” adlı “Uluslararası Online Hakemli Ekslibris Dergisi”nin yayınına başlandı.

İstanbul Ekslibris Müzesi’nin incelemeye açık olan koleksiyonu gibi kütüphanesi de ziyaretçilerin kullanımına açıktır. Kütüphanede ekslibris alanındaki ulusal ve uluslararası birçok dergi, kitap ve katalog yer almaktadır. Müzenin hedefi, sadece ülke içine değil, dünyaya da açılmaktır. Müzenin bir diğer hedefi ise, modern teknolojilerden de yararlanarak online müze olarak da geleceğe kalmaktır. Bu amaçla müze koleksiyonunun dijital ortama aktarılması çalışmaları devam etmektedir.