-
2019
2018 yılında Durmuş Çalışkan (1950-2018) öncülüğünde kurulan ve şimdilik gezici sergiler yapmayı planlayan bir müzecilik girişimidir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İstanbul Cezeri Müzesi’nin desteğiyle 15 Şubat - 10 Ağustos 2019 tarihleri arasında Maslak UNIQ Expo’da ilk sergi olan Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri Sergisi gerçekleştirildi. Sergi kapsamında rekonstrüksiyonlar, düzenekler, demonstrasyonlar, replikalar ve poster-panolar ziyaretçilere sunuldu. İstanbul Cezeri Müzesi Girişimi, XIII. yüzyılda yaşamış mekanik alanında eserler ortaya koymuş islam bilgini Cezeri’den alınan ilham ile kuruldu. Cezeri’nin hayatı hakkında, kitabının girişindeki kısa açıklamanın dışında bilgi yoktur. Cezeri, Kitâb fî ma’rifeti’l-hiyeli’l-hendesiyye (el-Câmi’ beyne’l-’ilmi ve’l-’ameli’n-nâfi’ fî sınâ’ati’l-hiyel) adlı ünlü eserini 1205’te tamamladı. Bu eserinde su saatleri, makineler, pompalar, fıskiyeler, su terazileri, şifreli kilitler ve müzik aletleri gibi pek çok aletin çizimleriyle beraber yapımları hakkında bilgi verildi. Cezeri ve makineleri üzerinde yapılan çalışmalara farklı bir bakış açısı da girişimin onursal kurucu başkanı Durmuş Çalışkan tarafından ortaya konuldu. Yazdığı Cezeri’nin Olağanüstü Makineleri -Herkes İçin Cezeri- adlı kitap ile farklı yaş ve meslek gruplarını da Cezeri’nin ortaya koyduğu mekanik bilgisi ve bilimsel mirasla buluşturmayı amaçladı. Sergi neticesinde ziyaretçilere yaratıcılık ve özgün fikir üretimi, yeryüzü ve doğayla bilim üzerinden bağ kurma, insanın gelişimine katkıda bulunacak evrensel çabaya ortak olma, kısıtları dikkate alarak çözüm geliştirme, tarih bilinci oluşturma yolunda adım atma ve dünyayı daha yaşanılabilir ve güzel bir yer yapma gibi önemli konularda kazanımlar sağlanması amaçlandı.
Referanslar
Fazlıoğlu, İ. ve Koç, M. (2014). Tercüme-i Hiyel, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı; İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Cezeri’nin Olağanüstü Makinelerini İstanbul ile Buluşturuyor, https://www.ibb.istanbul/News/Detail/35226, (Erişim tarihi: 17.12.2019); İstanbul Cezeri Müzesi (20169). İstanbul Cezeri Müzesi, http://www.cezerimuzesi.com/, (Erişim tarihi: 17.12.2019); Ökten, S. (1993). CEZERÎ, İsmâil b. Rezzâz, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı: 505-506.