Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünden mezun oldu (1975). İstanbul’da öğretmenlik yapmaya başladı. Daha sonra Atatürk Üniversitesi’nde asistanlık görevine başladı. 1981 yılında Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı aracılığı ile Belgrad Üniversitesi Filoloji Fakültesi Doğu Dilleri Bölümüne öğretim elemanı olarak görevlendirildi ve 1983 yılına kadar burada görevine devam etti. Aynı yıl yardımcı doçent unvanını aldı ve Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. Aynı yıllarda Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde dersler verdi. 1988 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nda müşavir olarak görev yapmaya başladı ve aynı yıl doçent oldu. 1989’da Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne doçent olarak atandı. Bu dönemde, fakülte dekanlığı ve Gazi Üniversitesi TÖMER Başkanlığı görevlerini yürüttü. 1994 yılında Profesör unvanını aldı. Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü müdürü görevinde bulundu. 1997 yılında Gazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanı olarak görev yapmaya başladı. 2000 yılında da Başkent Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü kurdu.

2002 yılında Kültür Bakanlığı Müsteşarlığı'na atandı. 2003 yılında da Bakanlıkların birleşmesi sonucu görevine Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı olarak devam etti. 2007 yılında Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliğine atandı. 2003 yılından beri Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi Mütevelli Heyet üyesidir ve 2009 yılından itibaren YÖK üyeliğine atandı. Recep Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanı seçilmesiyle beraber cumhurbaşkanlığı başdanışmanlığına atandı. 25. ve 26. Dönemlerde Ak Parti’den Sakarya Milletvekili olarak seçildi.

Türk Edebiyatı ve Balkanlarda Türk kültürü ile ilgili yayınlanmış çok önemli çalışmaları vardır. İsen, halen Türkiye-Sırbistan Dostluk Grubu başkanlığı görevini yürütmektedir. TÜRK-PA, Millî Eğitim, Kültür, Gençlik ve Spor Komisyonu üyesi ve Türkiye Sırbistan Dostluk Grubu Başkanıdır. Evli ve üç çocuk babasıdır.

Başlıca eserleri: Sehi Bey Tezkiresi (sad., 1980), Yugoslavya Türk Çocuk Şiirinden Seçmeler (R. İsen ile, 1980), Büyük Türk Klasikleri (c. 3-4, H. İpekten, T. Karabey ve M. Akkuş ile, 1986), Büyük Türk Klasikleri (c. 6, 1987, c. 7: 1988, H. İpekten, T. Karabey ve M. Akkuş ile), Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü (H. İpekten ile, 1988), Gelibolulu Mustafa Ali (1988), Usûlî: Hayatı Sanatı ve Divanı (1988), Hammamizade İhsan / Hayatı, Eserleri ve Divanı (R. Canım ile, 1989), Latifî Tezkiresi (sad., 1990), Şeyhî Divanı (Cemal Kurnaz ile, 1990), Türk Edebiyatında Tevhidler (Muhsin Macit ile, 1992), Künhü’lAhbar’ın Tezkire Kısmı (1994), Acıyı Bal Eylemek (Türk Edebiyatında Mersiye, 1994), Basılı Divanlar Kataloğu (Haluk İpekten ile, 1997), Sultan Şairler (A. F. Bilkan ile, 1997), Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi 7 (S. Engüllü ile, Makedonya-Yugoslavya (Kosova) Türk Edebiyatı, 1997), Ötelerden Bir Ses - Dîvân Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler (1997), Balkanlarda Türk Çocuk Şiiri Antolojisi (Reyhan İsen, Ayşe Esra Kireççi ile, 2001), Eski Türk Edebiyatı (2003), Balkanlarda Türk Çocuk Hikâyeleri Antolojisi (Tuba Işınsu İsen ile, 2002), Gazanâme-i Çehrin (İsmail Hakkı Aksoyak ile, 2003), Şair Tezkireleri (2003), Varayım Gideyim Urumeli’ne (2009), Tezkireden Biyografiye (2010), Bursa ŞehrengiziLami’i Çelebi (2011), Dile Duran Ölüm Klasik Türk Edebiyatında Mersiyeler (2012), Eski Türk Edebiyatı El Kitabı (Muhsin Macit, Filiz Kılıç, Osman Horata ile, 2012).