-
2019
Halk arasında Büyük Cami olarak da bilinen Hoşkadem Camii’nin kuzey kapısında bulunan kitabeye göre eser 1448 yılında Türk-Memlûk Devleti Hükümdarı Es Sultan El Meliki Zahir Seyfüddin Çakmak Ümerasından Emir Abdullah Hoşkadem tarafından yapılmıştır. Söz konusu tarihlerde Kozan’ın Memlûk hâkimiyetinde olmasından dolayı cami Memluklu tarihi eseri olarak nitelendirilmektedir. Ulu camiler sınıfında değerlendirilen eser, dikdörtgen plan üzerine kurulmuştur. Eserin kesme taşlardan yapılan ve üzerini kapatan kubbesinin, Türk mimari tarzının dışında kaldığı ifade edilmektedir. Eser her ne kadar Memlûk Devleti adına yapılsa da söz konusu dönemde bölgenin nüfus yoğunluğu Bozoklu ve Yüreğirli Türkmen aşiretleri tarafından oluşturuluyordu.
Hoşkadem Camii doğu batı yönünde eğilimli bir arazi üzerinde konumlanmaktadır. Bu eğimden dolayı caminin alt kısmına dükkânlar yapılarak düz bir zemin elde edilmiştir. Cami bu düz zeminin üzerine inşa edildi. On bir basamaktan oluşan mermerle kaplanan merdivenler aracılığı ile cümle kapısına ulaşılmaktadır. Caminin kuzeydoğu köşesinde tek şerefeli minaresi bulunmakla birlikte minareye ulaşım cami içerisinde bulunan kapıdan sağlanmaktadır. Caminin üstünü örten kubbe kare plana sahip dört paye tarafından taşınmaktadır. Oldukça az sayıda pencerenin ve büyük kemerlerin bulunduğu camide ayrıca çapraz tonoz kullanılmıştır. Kıble duvarı ortasında bulunan mihrabın önündeki bölüm ortadaki büyük kubbeden daha küçük ölçüde ikinci bir kubbe ile kapatılmıştır. Eser özellikle 1890 yılında geçirdiği büyük çaplı onarım çalışmasının ardından ve sonrasında birçok kez tekrarlanan onarım çalışmaları sonucunda Memlûk mimari özelliğini ciddi ölçüde yitirse de halen başlıca ölçülerini koruduğu görülmektedir. Eserin yapımında demir ve çimento kullanılmamasına rağmen eser yaklaşık 600 yıldır ayaktadır ve günümüzde cami olarak hizmet vermeye devam etmektedir. Hoşkadem Camii, Kozan’da sadece ibadet için değil aynı zamanda kurtuluş törenleri için de önemli bir yere sahiptir. 02. 06. 1920 yılında Fransız işgalinden kurtulan Kozan’ın düşman işgalinden kurtuluş törenleri bu camiden başlatılmıştır. Hürriyeti simgeleyen, gelinlik giydirilen özgürlük kızı törenler eşliğinde bu mabetten çıkarılmıştır. Son olarak 2006 yılında Kozan Belediyesi tarafından ön avlusu düzenlenerek görünümü güzelleştirilen eserin Vakıflar Genel Müdürlüğünün gerçekleştirdiği restorasyon ile orijinal görüntüsüne kavuşması amaçlanmıştır.
Referanslar
Çalışkan, G. (2005). Adana-Kozan’da Yaverin Konağı’nın Restorasyon Projesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü; Çamurdan, A. C. (1973). Cumhuriyetin 50. Yılında Kozan’ı Tanıyalım. Ankara: Önder Matbaası; Halaçoğlu, Y. (1979). Tapu-Tahrîr Defterlerine Göre 16. Yüzyılın İlk Yarısında Sis (= Kozan) Sancağı, Tarih Dergisi, (32): 819-892; Koruma Kurulları (2014). Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Adana Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, https://korumakurullari.ktb.gov.tr/Eklenti/38520,adana-kozan-hoskadem-camii-182-ada-2-3-4-5-6-7-8-ve-32-.pdf?0, (Erişim tarihi: 30.11.2019); Kozan Gezi Rehberi. (2019). Gezinizi Planlayın Hoşkadem Cami, http://www.kozangezi.com/Web/MyContents.aspx?MyContentID=26&LangID=1, (Erişim tarihi: 03.12.2019); Kozan Kaymakamlığı. (2019). Kozan’ın İncisi Hoşkadem Cami, http://kozan.gov.tr/medeniyetler-sehri-kozan, (Erişim tarihi: 01.12.2019).