Hipodrom – At Meydanı: İstanbul’un Tarih Sahnesi Sergisi (2010)

Etkinlik Sergi

(İstanbul, 16 Şubat - 18 Nisan 2010)

MÖ 660 yılında Byzantion adıyla kurulan ve aradan geçen dokuz yüzyılın ardından 330’da Constantinopolis olarak tekrar kurulan günümüz İstanbul şehrinin atletlerinin yüzyıllar boyunca atları ve atlı arabaları ile yarıştığı Hipodrom’u, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki adı ile At Meydanı kentin Avrupa yakasında Sarayburnu denilen yarımadadadır. Eşsiz konumu nedeniyle her zaman kalabalık bir imparatorluk başkenti olan kentin kalbinin attığı merkez çarşısı, imparatorluk sarayı ve koruyucu azizi Sofya adına yapılan ana tapınağı At Meydanı’nın çevresinde yer almaktadır. Yarışların yanı sıra müzik, dans, akrobasi ile vahşi hayvanlarla yapılan gösteriler de bu meydanda gerçekleşiyordu. Büyük Saray diye bilinen imparatorluk sarayı Hipodrom’un yanından başlar, deniz kenarına kadar uzanırdı. Hipodrom, MS 203 ila 300 yılları arasında bölge antik bir Yunan kenti iken inşaa edildi. Bir kenarı doğal yamaç boyunca konumlandırılan planı sayesinde izleyiciler için doğal bir tribün ve geniş bir görüş açısı sağlanıyordu. Helen, Roma ve Bizans dönemlerinde kentin en hareketli anlarına tanıklık eden Hipodrom, 1202-4 yılları arasındaki dördüncü Haçlı Seferi’nin ardından Osmanlı Türkleri’nin 1453’teki fethine kadar terk edilen bir harabe konumuna geldi.

Osmanlı İmparatorluğu'nun özel gün ve törenleri için kullanılan Hipodrom, bugün Sultanahmet Meydanı adını taşımaktadır. Kırk gün 40 gece süren şehzade sünnetleri, şenlikler gibi mutlu olayların yarı sıra Yeniçeri ayaklanmaları, Vaka-i Vakvakiye gibi askeri isyanlar ve 1920’de gerçekleşen İstanbul işgaline karşı düzenlenen toplantılar gibi sarsıcı olaylar da bu meydanda gerçekleşti. Geçen yüzyıllarda yarışların yanı sıra imparatorlar burada tahta getirildi, askeri zaferler görkemli gösterilerle burada kutlandı ve halk taleplerini burada dile getirdi. III. Ahmet’in önemli günlerinin resimlendiği XVIII. yüzyıl minyatürlerinde mermer taşları ile görülen Hipodrom binasının izi üzerinde az sayıda olsa da orijinal parçalara yeni görkemli yapı ve anıtların eşlik ettiği bir modern şehir meydanı bulunmaktadır; 390 yılında Mısır’dan getirilen Obelisk, Apollon’daki Delphi Tapınağından getirilen Yılanlı Sütun, Örme Sütun, Pargalı Damat İbrahim Paşa Sarayı, Alman Çeşmesi ve Sultanahmet Camii.

Pera Müzesi, Suna ve İnan Kıraç Vakfı’nın İstanbul’un Pera semtinde 2005 yılında kurduğu müze-kültür merkezidir. Vakfın sanat ve eski eser koleksiyonlarına ev sahipliği yapmakta olan müze, kültür sanat etkinliklerine de ev sahipliği yaptığı süreli ve dünya sergileri, yayınlar, sözlü etkinlikler, film gösterimleri, öğrenme programları ve bilimsel çalışmalar ile katkı sağlamaktadır. Müze ayrıca ulusal ve uluslararası eğitim ve sanat kurumlarıyla işbirliği yapmakta, uygulamaya soktuğu çocuk öğrenme programları ile genç sanatçı adaylarını desteklemektedir.

Sergide IV. yüzyıldan kalan arkeolojik bulgular, mimari çizimler, resimler, fotoğraflar ve günlük yaşam objeleri yer almaktadır. Hipodromun tarihteki durumu, çevresindeki antik ve Osmanlı mimarisi ve arkeolojisi, arkeoloji kazılarının belgeleri, At Meydanı’nda düzenlenen şenlikler, III. Ahmet dönemi minyatürlerinde At Meydanı konuları sergi aracılığıyla izleyici ile buluştu. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü'nün işbirliğiyle gerçekleşen sergiye Paris Louvre Müzesi, Cluny Müzesi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Topkapı Sarayı Müzesi, Türk ve İslam Eserleri Müzesi ile birçok özel koleksiyon eserleriyle katkı sağladı.

Yararlanılan Kaynaklar

Boorstin, D. J. (2012). The Creators: A History of Heroes of the Imagination. New York: Vintage Books; Lee, A. D. (2013). From Rome to Byzantium AD 363 to 565: The Transformation of the Ancient Rome: The Edinburgh History of Ancient Rome, Edinburgh: Edinburgh University Press; Pitarakis, B. (Editör) (2010). Hippodrom / Atmeydanı: İstanbul’un Tarih Sahnesi Sergi Kataloğu: Cilt I-II. İstanbul: Pera Müzesi Yayınları; Ring, T. (2013). International Dictionary of Historic Places: Southern Europe: Cilt 3, Abingdon: Routledge; Sinanlar, S. (2005). Atmeydanı: Bizans Araba Yarışlarından Osmanlı Şenliklerine. İstanbul: Kitap Yayınevi; https://www.peramuzesi.org.tr/Sergi/Hippodrom-Atmeydani/46, (Erişim tarihi: 02.03.2020); https://www.peramuzesi.org.tr/Icerik/pera-muzesi-hakkinda/13, (Erişim tarihi: 02.03.2020).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Pitarakis, B. (Editör) (2010). Hippodrom / Atmeydanı: İstanbul’un Tarih Sahnesi Sergi Kataloğu: Cilt I-II. İstanbul: Pera Müzesi Yayınları.