Herbert, Aubrey

Kişi Seyyah

(1880 – 1923)

İngiltere’nin Hampshire kentinde doğdu (1880). Oldukça tanınan ve zengin bir aileye mensup olan Herbert’in babası Porchester Lordu Henry Herbert, annesi Greystoke dükünün kızı Elizabeth Catherine Howard’dır. Mısırolog olan üvey kardeşi George Herbert, 1922 yılında Mısır hükümdarı Tutankamon’un mezarını keşfetmesiyle bilinmektedir.

Küçük yaşlardan itibaren ileri derecede görme bozukluğu bulunan ve neredeyse kör olarak nitelendirilen Herbert, Oxford Üniversitesine bağlı Balliol Kolejinde Modern Tarih eğitimi aldı. Görme sorunlarına rağmen çevik yapısı ile bilinmekteydi. 1900 yılında Nottinghamshire Süvari Birliğine katıldı. İki yıl görev yaptıktan sonra teğmen rütbesine terfi etti. 1911 yılında parlamentoya girdi. Bu sırada kendisi gibi milletvekili olan ve Orta Doğu’ya yaptığı gezilerle bilinen seyyah Sir Mark Sykes ile tanıştı. Orta Doğu’ya birçok seyahat yaptı. Dış politikayla ve özellikle Arap dünyasıyla yakından ilgilendi, Arabistanlı Lawrence olarak bilinen Thomas Edward Lawrence ile yakın ilişkiler kurdu.

Oryantalist olarak kabul edilen Herbert, İngilizce’nin yanı sıra Fransızca, İtalyanca, Almanca, Türkçe, Arapça, Yunanca ve Arnavutça konuşabiliyordu. Arnavutluk’u birçok kez ziyaret ederek ülkenin bağımsızlık mücadelesine yoğun destek verdiği, bu sebeple kimi yazarlar tarafından Arnavutluk’un En İyi Arkadaşı (Albania’s Greatest Friend) olarak isimlendirildiği bilinmektedir.

1914 yılında başlayan Birinci Dünya Savaşı’na katıldı ve Türkçe bilmesi sebebiyle Gelibolu’da görevlendirildi. Ölmeden bir süre önce Çanakkale Savaşları’ndaki anı ve izlenimlerini yazmaya başladı. Bu sıralarda görme yetisini büyük oranda yitirdi. Anılarında, Arıburnu cephesindeki müttefik askerlerin durumuna, savaşın çetin şartlarına, karşılaştığı trajik olaylara ve Türkler’le olan ilişkilerine yer verdi. Türkçe bilmesi sebebiyle esir Türk askerlerinin sorgularına katıldığını, ön cephelere giderek Türkçe propagandalar yaptığını ancak başarılı olamadığını belirten Herbert, İngilizler’le savaşıyor olmalarına rağmen Türkler’e derin bir hayranlık duyduğunu itiraf etti. Türkler’in İngilizler’le müttefik olması gerektiğini düşündü, bunun başarılamamasının sebebinin İngiliz politikacıların basiretsizliği olduğunu belirtti. Orijinal adı Mons, Anzac & Kut olan anı kitabı, Devler Ülkesinde Devler Savaşı Çanakkale adıyla Seyfi Say tarafından Türkçe’ye çevrildi ve Yeditepe Yayınevi tarafından 2005 yılında yayımlandı. Kitap Aubrey Herbert’in anılarının yanı sıra Henry Morgenthau isimli ABD İstanbul Büyükelçisi’nin Çanakkale Savaşları’yla ilgili anılarını da kapsamaktadır.

Aubrey Herbert’in, anı kitabının son bölümünü yazamadan hayatını kaybettiği, bu bölümde Türkiye ve Yakın Doğu ile ilgili görüş ve tahminlerini yazmak istediği belirtilmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Herbert A. ve Morgenthau H. (2005). Çanakkale, Devler Ülkesinde Devler Savaşı (Çev. S. Say). İstanbul: Yeditepe Yayınevi; Malcolm, N. (2011). Albania’s Greatest Friend: Aubrey Herbert and the Making of Modern Albania, Londra: I.B. Tauris & Co.; Elsie, R. (2013). A Biographical Dictionary of Albanian History. Londra: I.B.Tauris.; http://www.nottshistory.org.uk/monographs/mellors1924/statesmen.htm, (Erişim tarihi:05.01.2021).