Hava Trafik Yönetimi (Air Traffic Management), havacılıkta ATM kısaltmasıyla bilinmektedir. 1903 yılında ilk başarılı uçuş modern havacılığın da başlangıcı kabul edilmektedir. Bu tarihten itibaren hızla gelişen havacılıkla birlikte uçuş sayısı arttı ve özellikle posta taşımacılığı için yoğun biçimde hava taşımacılığı kullanılmaya başlandı. Hava araçlarının her türlü meteorolojik koşulda iniş kalkış yapması gereksinimi yüksek düzeyde önem taşıdığından hava trafik yönetimi hizmetinin de temelleri henüz 1920’li yıllarda atıldı. Telsiz iletişimi, ışıkçakar (beacon) kullanımı gibi ilk hizmetlerle sayıca artan hava araçlarının hem birbirleriyle hem de mânialarla çarpışmasının ve zor hava koşullarında operasyonların kesintiye uğramasının önüne geçilmeye çalışıldı. 1930’larda modern anlamda hava trafik hizmetinin temelleri atıldı ve esasen teknolojideki gelişmeler dışında hava trafik yönetiminin temel mantığında uzun bir süre pek de fazla değişiklik olmadı.

1944 yılında imzalanan Şikago Sözleşmesi’nin Annex adıyla anılan ekleri havacılığın farklı alanlarında standartları ve önerilen uygulamaları ortaya koymaktadır. 1945 tarihinde Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü’nün (International Civil Aviation Organization –ICAO) ilgili komiteleri hava trafik hizmetleri konusunda da çalışmalara başladı ve hava trafik hizmetleri, International Standards and Recommended Practices - Air Traffic Services adıyla ve Şikago Sözleşmesi’nin 11. Eki olarak 01. 10. 1950’de yürürlüğe girdi.

ICAO, ATM kavramını “hava trafik hizmetleri, hava sahası yönetimi ve hava trafik akış yönetimini içeren hava trafiğinin ve hava sahasının işlevlerinin, emniyetli, ekonomik ve etkin olarak, tüm paydaşların işbirliği ile hava ve yer operasyonlarını kapsayacak biçimde sunulan kolaylıklar ve kesintisiz hizmetler vasıtasıyla; dinamik ve bütünleşik yönetimi” şeklinde tanımlamaktadır. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere operasyonel anlamda ATM, alt sistemlerinin bir arada çalışması ile işleyen büyük bir sistemdir. Uçuş operasyonlarının tüm safhaları sırasında, hava araçlarının emniyetli, düzenli ve etkin hareketlerini sağlamak için gerekli olan üç temel işlev: Hava Trafik Hizmetleri (Air Traffic Services-ATS), Hava Sahası Yönetimi (Airspace Management-ASM) ve Hava Trafik Akış Yönetimidir (Air Traffic Flow Management-ATFM). Bu işlevlerin bir arada yürütülmesi ile hava trafik yönetimi gerçekleşmektedir. Hava trafik hizmetleri: hava trafik kontrol (saha kontrol, yaklaşma kontrol ve meydan kontrol), uçuş bilgi ve ikaz hizmetlerinden oluşmaktadır. Hava sahası yönetimi ise mevcut hava sahasının kullanımının planlanması ve yönetimidir. Hava sahasının kalıcı veya geçici olarak kullanıcılara tahsis edilmesi, hava sahasının sınıflandırılması benzeri işlevler bu bölümde yerine getirilmektedir. Hava trafik akış yönetimi yoğun meydanlar için kapasite dahilinde uçak/trafik sayısının saatlik ayarlanmasıdır.

Hava Trafik Yönetimi Sistemi ise operasyonel ATM sisteminin de ötesinde, hava, yer ve/veya uzay bazlı haberleşme, seyrüsefer ve gözetim hizmetleri ile desteklenen insan, bilgi, teknoloji, kolaylık ve hizmetlerin bütünleşmesi ile hava trafik yönetimi hizmeti sunan bir sistemi ifade etmektedir.

Hava taşımacılığı her geçen gün artmaya devam ettikçe mevcut hava trafik yönetimi uygulamaları, kapasitesi ve teknolojisi de yetersiz hale gelmektedir. Bu nedenle ICAO, 1980’lerden itibaren, yeni hava trafik yönetim sistemleri için çalışmalarını sürdürmektedir. Başlangıçta FANS (Future Air Navigation Systems) olarak ortaya çıkan Geleceğin Hava Seyrüsefer Sistemleri günümüzde CNS/ATM (Communication, Navigation, Surveillance & Air Traffic Management) olarak anılmaktadır. CNS/ATM, geleneksel yer bazlı iletişime dayalı hava trafik yönetiminin uyduya dayalı sistemler, çeşitli düzeylerde otomasyon ve sayısal veri haberleşmesine dayalı bir yapıya dönüşümünü ifade etmektedir. CNS/ATM’le birlikte hava trafik yönetiminde yalnızca modernizasyon değil emniyet, kapasite ve verimlilik artışı ve aynı zamanda küresel bir kesintisiz hava trafik yönetimi hizmeti de hedeflenmektedir.