-
2020
Hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmayan Harun ibn Yahya, Konstantinopolis hakkında kayıt tutan ilk kişilerdendir. Kentin bir Arap tarafından gerçekleştirilen en kapsamlı betimleri muhtemelen Harun ibn. Yahya tarafından yapıldı ve X. yüzyılın başlarında İbn Rüsteh’in Kitâbu’l-’Alâki’n-Nefîse adlı coğrafya eserine eklenmiştir. A‘lâki’n-nefîse’nin yazım tarihi hususunda birtakım belirsizliklerin bulunması gibi Hârûn b. Yahyâ’nın seyahatinin de tam olarak ne zaman gerçekleştiği ve dolayısıyla Konstantinopolis’te ne zaman bulunduğu, buradan ne zaman ayrıldığı konularında tam bir netlik bulunmamaktadır. Ancak yazdığı değerlendirmede Doğu Roma İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis’te bulunuş, buradan ayrılış ve akabinde Tuna Bulgarlarına dair olarak pek çok bilgi vermektedir.
Harun ibn Yahya, Ortaçağ döneminin en önemli esirlerinden biri olduğu Kitâbu’l-’Alâki’n-Nefîse’de yer alan hikâyesinden anlaşılmaktadır. 912 ya da 913 yılında İstanbul’a esir olarak getirildi. Aşkelon Limanı’ndan bindirildiği gemiyle Antalya’ya gelerek buradan da Nikiya şehrine ulaştı. Bu şehir kimine göre Konya, kimine göre de İznik’tir. Ancak Nikiya’dan sonra at üstünde üç gün düz bir arazi üzerinden Sankarah adı verilen yere ulaştığı düşünüldüğünde Nikiya’nın İznik olma ihtimali oldukça uzaktır. Buradan deniz kıyısına kadar iki günde ulaşarak yelkenli bir gemi ile İstanbul’a getirildi. Bir esir olmasına karşın Harun’un kentte serbestçe dolaşmasına izin verildi. Binaları, anıtları, kiliseleri, imparatorluk sarayını, heykelleri büyük ilgi ile çözümledi ve imparatorluk törenlerine tanık oldu, hatta törenlere katıldı. Harun ibn Yahya, Altın Kapı, Ayasofya, Hipodrom, İmparatorluk Sarayı, hapishaneler gibi şehrin önemli mekânları hakkında bilgiler verdi. Harun ibn Yahya’nın betimlemelerinde olumsuz yorum ve eleştiriye rastlanmaz.
Referanslar
Kraçkovskiy, İzbranniye Soçineniya, Tom. (1957). Arabskaya Geografi çeskaya Literatura, Moskva – Leningrad, (ss. 159-160); Özdemir, M. (1997). Endülüs Müslümanları (Medeniyet Tarihi II). Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları; Özel, C. (2018). Arapların Gözüyle Bizans: Nadia Maria El Cheikh, Dini Araştırmalar Dergisi, 21 (53): 203 – 218; Şan, E . (2019). İbn Rüste’nin el-Alâku’n-Nefîse’yi Ne Zaman Yazdığına Dair Yeni Tespitler, Belleten 83 (2019): 47-70; Şeşen, R. (2016). Müslümanlarda Tarih-Coğrafya Yazıcılığı. İstanbul: İSAR Vakfı; Vasiliev, A. (1932). Harun-ibn-Yahya and his Description of onstantinople, Seminarium Kondakovianum – V: ss. 153.