Haritacılık Müzesi

Müze Bilim Müzesi

(Çankara, Ankara, 1971 - )

Ankara’nın Çankaya ilçesinde, Dikimevi semtinde, Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı Harita Genel Müdürlüğü Merkez Kışlası’nda yer alıyor. Müze, ilk olarak kabartma haritalar ile eski ve kullanılmakta olan bazı alet ve malzemelerin birer örneğini içeren küçük bir koleksiyonla Harita Teknik Yüksekokulu'nun bünyesinde 2. 05. 1971 tarihinde kuruldu. 1978’de resim galerisi, 1987’de bazı alet ve malzemelerin eklenmesi ile yeniden düzenlenen müze, 02. 05. 1990 tarihinde Harita Genel Müdürlüğü'nün binasının alt katında hizmete açıldı. 1990-1994 yılları arasında bazı arşivler, yurtiçi ve yurtdışından temin edilen harita ve malzemelerle çeşitlenen ve zenginleşen koleksiyon, 1994 yılında bugünkü müstakil binaya taşındı; 2003 yılında ise müzede yeni düzenlemeler yapıldı. Harita Genel Müdürlüğü’nün kurucusu olarak addedilen Korgeneral Mehmet Şevki Ölçer’in anısına 20. 08. 2013 tarihinde oluşturulan ayrı bir seksiyonla birlikte, beş bölümden oluşan Haritacılık Müzesi’nde 627 eser, alet, malzeme ve harita bulunmaktadır.

Haritacılık Müzesi’nin Korgeneral Mehmet Şevki Ölçer seksiyonunda generale ait askeri okul diplomaları, kişisel eşyaları, çalışma masası ve sandalyesi, aile albümü, generalin Fransa’dan aldığı şövalye nişanının beratı ve Mustafa Kemal Atatürk ile Fevzi Çakmak’ın telgrafları sergilenmektedir. Müzenin Tarihi Kabartma Haritalar bölümünde 1880-1890 yılları arasını kapsayan döneme ait, Harp Okulu harita sınıfı öğrencileri ve öğretmenleri tarafından, deniz kumu, ahşap, reçine gibi malzemeler kullanılarak yapılmış, çeşitli ölçeklerde farklı bölgeleri içeren kabartma haritalar yer almaktadır. “Tarihi Kâğıt Haritalar” seksiyonu XIX. yüzyıla ait çeşitli cins ve ölçeklerde, çeşitli amaçlar için kâğıt üzerine yapılmış tarihî haritaları kapsamaktadır. Bu haritalar arasında Türk modern kartografyasının ilk örneği kabul edilen 1896 tarihli, 1/10 bin ölçekli Eskişehir haritası ve Kurtuluş Savaşı devam ederken, 1921 yılında 20 gün içerisinde hazırlanan ve savaşın kazanılmasında büyük faydası olan 1/100 bin ölçekli Sakarya haritası dikkati çekmektedir. Müzenin “Aletler” bölümünde XIX. yüzyılın sonlarından beri kullanılan jeodezik, fotogrametrik ve kartografik aletler, cihazlar ve haritacılığa ilişkin birtakım malzemeler sergilenmektedir.

Müzedeki bir başka bölümü resim galerisi teşkil etmektedir. Bu seksiyonda, Mustafa Kemal Atatürk’ün direktifi üzerine 1938 yılında başlayan ve 1940’lara kadar devam eden Cumhuriyet döneminin ilk ressamlarının Anadolu’nun bazı illerinde Türk halkına resim sanatını ve sanatçılarını tanıtmak amacıyla düzenlenen Yurt Gezileri’nde yaptıkları eserlerden 22’si ve bazı asker ressamların eserleri sergilenmektedir. Müzede eserleri bulunan ressamlar arasında Cemal Tollu, Hamit Görele, Saim Özeren, Abidin Dino, Seyfi Toray, Ali Karsan, Refik Epikman, Ayetullah Sümer, Arif Kaptan, Elif Naci, Fahrettin Arkunlar, Selim Turan, Celal Uzel, Hulusi Mercan, Mahmut Cuda, Eşref Üren, Melahat Ekinci yer almaktadır. Haritacılık Müzesi’nin koleksiyonunda Sultan Abdülaziz’in oğlu Yusuf İzzettin Efendi tarafından müzeye armağan edilen 114 parçadan oluşan pergel ve sulu boya takımı, plançete yöntemiyle yapılan haritalar arasında nadide bir eser olan 1916 tarihli Medine-i Münevvere haritası da bulunmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Özağaç, S. (2006). Cumhuriyet Dönemi Türk Haritacılık Tarihi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü; Özel, M. (1999). 2000’li Yıllara Girerken Türk Ordusu. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları; Savacı, H. C. (2010). Cumhuriyet Dönemi Ressamlarının (1923-1950) Anadolu Kültürünü Tanımaya Yönelik Çalışmaları ve Türk Resmine Etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Resim İş Öğretmenliği Bilim Dalı; Uslu, S., Özer, S., Başaran, F. (2017). Türkiye’nin Harita Hazinesi: Haritacılık Müzesi, Arkeolojik Haber, https://www.arkeolojikhaber.com/haber-turkiyenin-harita-hazinesi-haritaci lik-muzesi-2300/, (Erişim tarihi: 13.02.2020).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Harita Genel Müdürlüğü (2020). Haritacılık Müzesi, https://www.harita.gov.tr/k-4-haritacilik-muzesi.html, (Erişim tarihi: 13.02.2020).