Han Melik Sasani
Kişi Doğal ve Kültürel Miras Kervansaray Han Yazar
(1881 – 1967)
-
2020
İran’ın İstanbul’daki sefaretinde müsteşar ve maslahatgüzar unvanlarıyla 1919 ile 1920 yılları arasında görev yapan Seyda Ahmet Han Melik Sasani’nin hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmamaktadır. 1881 yılında Tahran’da doğdu ve 1967 yılında Fransa’da vefat etti. İsviçre’nin Lozan kentinde hukuk eğitimi aldı. 1912 yılında İran’a döndükten sonra Maarif Nezareti’nde çalışmaya başladı. Eserlerinden öğrenilebildiği kadarıyla 30. 06. 1919 tarihinde işgal altında bulunan İstanbul’a gelebilmek için İngiliz yönetiminden Batum’da vize aldı. Krali adlı Macar gemisiyle Temmuz 1919 tarihinde İstanbul’a geldi. Müsteşar olarak başladığı görevine maslahatgüzar olarak devam etti. 1921 yılında İstanbul’daki görevi sona erdiği için tekrar İran’a döndü.
İran Sefareti ve konsolosluk defterlerine dayanarak Osmanlı topraklarında bulunan İranlı sayısına, İstanbul’daki durumlarına ve yaptıkları faaliyetlere dair bilgi verdi. Elli yaşında emekli olan Han Melik Sasani, Yâdbûdhâ-yı Sefâret-i İstânbûl adlı eserini 85 yaşında kaleme aldı. Eserine Tahran’dan Hareket bölümü ile başladı. İstanbul’a nasıl gittiğini, bu aşamada başına neler geldiğini anlattı. İstanbul’a ulaştıktan sonra İran sefareti, İstanbul’daki İranlılar, Osmanlı Toplumuna dair, İstanbul İntibaları ve Geçmişlerin Anısına olmak üzere beş ana başlıkta burada geçirdiği günleri anlattı. Eser, Tahran’da 1966 yılında Yâdbudha-yı Sefaret-i İstanbul başlığıyla Babek Yayınları tarafından basıldı. Söz konusu hatırat, Klasik Yayınları tarafından hazırlanan Fars Gözüyle Osmanlı serisinin ilk kitabı olarak 2006 yılında Dr. Hakkı Uygur tarafından tercüme edilerek Türk okurlar ile buluşturuldu. İstanbul Sefâreti Hatıraları adlı kitabının sonunda, yayımlanmış ve yayımlanacak eserlerinin listesi şu şekilde verilmektedir:
Dest-i pinhân-ı Siyâset-i İngilîs der Îrân
Siyâsetgerân-ı Devre-i Kâçâr (kısmet-i evvel)
Şâhid-i Şîrâz
Yayımlanacak olanlar:
Siyâsetgerân-ı Devre-i Kâçâr (kısmet-i dovvum)
Târîh-i Revâbıt-ı Siyâsî-yi Îrân u Osmânî (üç cilt)
Heft Dâstân-ı Târîhî Ez Karn-ı Gozeşte-i îrân
Tercüme-i Ahvâl-i Muâsırîn (iki cilt)
Devâzdeh sâl bâ Sultân Ahmed Şâh
Merzhâ-yı Îrân-ı Nâdirşâh
Referanslar
Başar, U. (2020). Payitahtın Son Yıllarında bir Sefîr: Han Melik Sasani. Ankara: İRAM Yayınları; Eser, S. (2005). İranlı Seyyahların Eserlerinde İstanbul ve Han Melik-İ Sâsânî’ Nin “İstanbul Sefareti Hatıraları” Adlı Eseri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi; Kiren, A.(2017). İmparatorluğun Son Yıllarında İstanbul’da İranlılarValide Han, Toplumsal Tarih Dergisi, 284: 36-41; Sasani, Han Melik (2006). Payitahtın Son Yıllarında bir Sefîr (Hakkı Uygur, Çev.). İstanbul: Klasik Yayınları; Sasani, H. M. (1386). Yadbudhayi Sefareti İstanbul. Tahran: İntişarat-ı Esatir.