Hacı Şeref Camii

Doğal ve Kültürel Miras Cami

Muş’un şehir merkezi Kale Mahallesi’nde Eski Çarşı denilen yerde bulunmaktadır. Caminin inşa kitabesi bulunmadığından caminin tam olarak ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Ancak caminin 743 Hicri /1343 Miladi vakfiyesinden Hacı Şeref Camii’nin Şeyh Hacı Şeref Camii adıyla bilindiği ve El-hac Şerafeddin Yusuf bini Nasireddin Musa bini El-Seyyid Ebubekir El-Revşeki tarafından Moğolların bölgeye hakim olduğu dönemde inşa edildiği anlaşılmaktadır. Cami, Moğollar döneminde yapılmış olmasına rağmen, Selçukluların mimari özelliklerini taşımaktadır.

Cami vakfiyesine göre, 1875 tarihinde caminin gelirlerinin kesildiği ve buna bağlı olarak bakımsız kalan caminin 1891/1892 yıllarında yıkıldığı ve aynı yıl halkın ve dönemin Padişahı II. Abdülhamid Han’ın desteğiyle yeniden inşa edildiği bilgisine ulaşılmaktadır. Yine, cami iç mekânında kemerler arasındaki gergi demirleri üzerindeki Latin rakamlarıyla yazılı olan 1891 tarihi bu tarihteki onarımı belgeler niteliktedir.

Camide iki adet onarım kitabesi bulunmaktadır. Doğu cephesindeki giriş kapısının üstündeki beş satırlık üçgen çerçeveli Arapça kitabenin okunabilen kısmında, Kerametinin şöhretiyle ün salmış, Muhhakkık Şeyh Hacı Şeref Nurullah. 1036 (1626/1627) yazmaktadır. 1900/1901 tarihli minare kaidesindeki Osmanlıca kitabesine göre, minarenin II. Abdülhamid Han döneminde Esad isimli bir ustaya yaptırılarak camiye eklendiği anlaşılmaktadır. Minare, caminin kuzey batısında tek şerefeli ve silindirik gövdelidir.

Cami 12,5x12,5 metre ölçülerinde avlulu ve kare planlıdır. Caminin avlusunda şadırvan bulunmaktadır. Caminin beden duvarları moloz taş malzemeyle yapılmıştır. Ortada bir tane büyük, yanlarda sekiz tane küçük olmak üzere kurşun kaplı toplam dokuz kubbesi vardır. Caminin doğu cephesinde üç kademeli sivri kemer formunda ve ahşap iki kanata sahip olan kapı günümüzde içten kapalıdır ve kullanılmamaktadır. Doğu kapısının hemen yanında Başları Kesik Şehit Kardeşler kabristanlığı bulunmaktadır. Caminin ana giriş kapısı kuzey cephesinde yer almaktadır. Kapı karınları yivli ve iki kademeli sivri kemer formunda ve ahşap iki kanatlıdır. Caminin güney cephesinde mihrap çıkıntısı yer almaktadır. Caminin üstten saçakla kapatılmış kuzey, güney ve doğu cephelerinde altta iki pencere, kuzey ve güney cephelerinde üste bir pencere bulunmaktadır. Kuzey cephesindeki pencere içeriden kapalıdır ve günümüzde kullanılmamaktadır. Doğu ve güney cephesindeki alt pencereler basık kemerli olup, kuzey cephesindeki pencereler düz lentoludur. Kuzey ve güney cephesindeki üst pencereler daha küçük ve dikdörtgen açıklıklıdır. Harim bölümü dört sütuna sahiptir. Sütünlar birbirine ve duvarlara sivri kemerle bağlıdır. Caminin batı cephesi 1997 yılında inşa edilen yeni cami ile kapanmıştır. Bu cephede daha sonradan oluşturulan açıklıkla yeni camiye giriş sağlanmaktadır. Yeni cami, kesme Ahlat ve kalter taşı ile inşa edilmiştir. Caminin kuzey cephesinde giriş kapısı, 12 tane penceresi, kurşun kaplı bir büyük, dört küçük ve iki yarım kubbesi; iç mekânın kuzey cephesinde sundurma katı bulunmaktadır. Hacı Şeref Camii, 2007 yılında geniş kapsamlı tadilattan sonra bugünkü halini almıştır.

Hacı Şeref Camii, bugünkü haliyle yeni camiyle birleştirilmiş, kuzey ceplerde iki kapılı, iki mihraplı ve minaresi cami içerisinde kalmış durumdadır ve her iki caminin iç mekân duvarları bir metre yüksekliğe kadar ahşapla kaplıdır.

Yararlanılan Kaynaklar

Kulağuz, B. N. (1997). Muş ve Çevresindeki Türk Mimari Eserleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü; Muş Valiliği, Tarihi Eserler, Hacı Şeref Cami, http://www.mus.gov.tr/tarihi-eserler-mus, (Erişim tarihi: 24.08.2020); Türkiye Kültür Portalı, Gezilecek Yerler, Hacı Şeref Camisi, https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/mus/gezilecekyer/haci-seref-camisi, (Erişim tarihi: 23.08.2020); Yılmaz, B. (2009). Muş Vakıfları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.