Görünmeyen İhracat

Kavram Ekonomi

Turizm döviz arzı ve talebine etkisi bir ithalat ve ihracat şekli olmasından kaynaklanmaktadır. Döviz arzı ve talebi bakımından mal ihracatı ve ithalatı ile turizm faaliyetleri arasında yarattığı sonuçlar bakımından bir fark bulunmamaktadır. Yabancı turistlerin ülkede kalışları süresince yaptıkları konaklama, yiyecek-içecek, yerel ulaştırma, alışveriş ve eğlence harcamaları aynen mal ihracatında olduğu gibi döviz arzını arttırıcı bir etki yaratır. Diğer taraftan, ülke vatandaşlarının turizm amaçlı yurtdışı seyahatlerinde yaptıkları harcamalar ile turizm sektörünün kurulması, gelişmesi ve varlığını sürdürmesi için yapılan ithalat harcamaları döviz talebini arttırır. Belirli bir dönemde (genellikle bir yılda) bir ülkenin diğer ülkelerle olan ekonomik ilişkilerini gösteren dış ödemeler bilançosu'nda mal ve hizmet hareketleri, sermaye hareketleri, altın ve döviz rezervleri ile kısa vadeli sermaye hareketleri yer alır. Dış ödemeler bilançosunun cari işlemler başlığı altında mal ihracatı ve ithalatı ile ilgili dış ticaret bölümü, hizmet hareketlerinin değerlendirildiği “görünmeyen kalemler bölümü ile enfrastrüktür ve off-share işlemleri yer alır.

Hizmet hareketleri kapsamında; dış borç faiz ödemeleri, turizm ve dış seyahat gelir ve giderleri (net olarak), yurtdışında çalışan ülke vatandaşlarından elde edilen gelirler, kâr transferleri, proje kredileri, hizmet ödemeleri ve diğer görünmeyeler yer alır ve görünmeyen kalemleri kısaca görünmeyenleri oluşturur. Bir turizm motifinin etkisi ile ülkeye gelen turistlerin ihtiyaçlarını karşılama amacıyla doğrudan veya dolaylı olarak döviz cinsinden yaptıkları her türlü harcama ülkenin turizm gelirlerini oluşturur ve aynen mal ihracatında olduğu gibi döviz arzı yaratır. Dış ödemeler bilançosunun, cari işlemler hesabı içinde görünmeyen kalemler arasında yer alan turizmin döviz arzı yaratıcı etkisi ülke ekonomisi açısından “görünmeyen ihracat” ve “ek ihracat” olarak iki başlık altında değerlendirilir. Görünmeyen ihracat, bir ülkeye gelen yabancı turistlerin ülkedeki kalışları süresince yaptıkları konaklama, yiyecek-içecek, yerel ulaştırma ve eğlence harcamalarının toplamı olup, döviz arzını arttırıcı bir etki yaratır. Görünmeyen ihracat olarak turizm sahip olduğu özellikler nedeniyle diğer ticaret akımlarından ayrılmaktadır;

- Turizmde bir ülkenin mal ve hizmetlerini müşterinin ülkesine gönderme zorunluluğu yoktur. Turist ülkeye gelir ve mal ve hizmetlerinden satın alarak tüketimini yapar.

- Turizmde tüketim, mal ve hizmetin üretildiği yerde gerçekleşir.

- Turizm sayesinde ihracı mümkün olmayan doğal ekonomik varlıklar, sosyo-kültürel varlık, değer ve olaylar ile özellikli bazı hizmetlerin döviz kazandırıcı etkisi ortaya çıkar.

İhracat ağırlıklı sektör, alt-sektör ve faaliyet dallarındaki üretimden farklı olarak, mal ve hizmet üretiminde turizm işletmeleri tarım, sanayi ve hizmetler sektöründen, alt-sektörlerden ve faaliyet dallarından girdi alarak üretimlerini gerçekleştirirler. Bu özellik, turistlerin yaptıkları tüketim harcamalarının ülke ekonomisi içinde geniş bir alana yayılması ve turizmin gelir yaratıcı etkisinin artması sonucunu doğurur.

Aktif dış turizm kapsamında ülkeye gelen turistlerin tatilleri sırasında hatıra eşyası ve benzeri mal alımı şeklindeki doğrudan veya dolaylı olarak dövizle yaptıkları harcamaları ek ihracat olarak değerlendirilmektedir.

Referanslar

Olalı, H. ve Timur, A. (1988). Turizm Ekonomisi. İzmir: Ofis Ticaret Matbaacılık.