Glokalleşme

Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Küreselleşme (evrenselleşme, globalizasyon) ve yerelleşme (lokalizasyon) stratejilerinin birleşiminden oluşan Türkçe küyerelleşme veya küreyerelleşme şeklinde de ifade edilen bir kavramdır. Kelimenin etimolojik kökenine bakılırsa glokal terimi, Japonca dochakuka kelimesinden gelmektedir. Dochakuka, kendi ülkesinde yaşayan kişiler için kullanılan dochaku kelimesinden türetilen, Japonca dochakuka kelimesinden İngilizceye glocalization olarak uyarlanan glokal kavramı global ve lokal kelimelerininden gelmektedir. Bu kavram, küresel olma düşüncesinin yerel bakış açısını da koruyarak; aynı zamanda yerel koşulları göz önünde bulundururken organizasyonu küresel ölçekte tasarlamayı içermektedir. İlk olarak 1980’li yıllarda Japonya’da bir iş terimi olarak dikkat çeken glokalleşme, Japon iş dünyasında, küresel pazarlamaya dâhil olma düşüncesi ile hareket ederken yerel bakış açısını da dikkate alma şeklinde uyarlanıp küresel yerelleşme olarak kullanılmaya başlanan kelimeler kısaltılarak oluşturulmaktadır. Bugün dünyada glokalleşme kavramı başta küresel pazarlama olmak üzere işletme, iletişim, reklamcılık, insan kaynakları, eğitim bilimleri, turizm, gastronomi ve gıda gibi birçok alanda kullanılmaktadır.

Globalizasyon kavramı ekonomik, kültürel ve teknolojik gelişmeler neticesinde ulusların karşılıklı olarak etkileşimlerinin artması ile ortaya çıkan bir bütünleşmedir. 1980’li yılların sonlarından itibaren sıkça kullanılmaya başlanılan küreselleşme fikrinin yaygınlaşması ile ortaya çıkan ulusal sınırların kalkması durumu bir anlamda da mekânsal ayrılıkların oluşmasına neden oldu. Küresel olarak bir bütünlük sağlanırken farklı özelliklere sahip kültürlerin varlığı göz ardı edilmiş gibi görünmeye başlandı. Kültürel anlamda küreselleşmenin sağlanması için benzerliklerle farklılıkların ve dolayısıyla evrenselleşme ile de yerelleşmenin eş zamanlı olması gerekmektedir. Bu durum küreselleşmenin yerel kültürlerin özgünlüğünün korunmasında sorunlar yarattığı görüşünü ortaya çıkardı. Globalleşmenin ardından ortaya çıkan, önceleri globalleşmeye karşıt bir kavram olarak ifade edilen lokalizasyon veya yerelleşme, bir bölgeye ait yerel olarak tanımlanan ürünlerin o bölgeyi ifade etmesi şeklindedir. Globalizasyon ve lokalizasyon birbirinden bağımsız olmayan iki kavramdır, hatta globalizasyon süreç içerisinde lokalizasyonu ortaya çıkaran bir oluşum olarak dikkat çekmektedir. Küreselleşme ile ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde globalleşme ve lokalleşmenin karşıt kavramlar olmadığını aksine birbirini tamamlayan kavramlar olduğunu hatta globalin bir anlamda yereli barındırdığı tespit edildi. “Global” ile “lokal” kelimelerinin iç içe geçmesiyle bir başka deyişle yerelin taleplerine cevap verirken global olan anlamına gelen glokalleşme oluşmaktadır.

Yiyecek–içecek ve mutfak kültürü açısından ele alındığında, hem yerel veya etnik olan bir gıdanın farklı ülke pazarında yer almasında hem de global gıda şirket ürünlerinin her bir ülkenin yerel pazarında yer almasında glokalleşmenin önemli olduğu görülmektedir. Bir ülkenin ulusal kökenini, inanç sistemini ve kültürel özelliklerini kapsayan ve farklı bir kültürde farklılığı ile dikkat çeken etnik gıdalar, ait olunan kültürel özellikleri korurken, ev sahibi kültürün özelliklerine yani yerel değerlere de uyum sağlayarak başarılı bir glokalleşme aracı olarak görülmektedir. Küresel ölçekte elde edilmesi planlanan başarının yerel ölçekte başlaması ile gerçekleşeceği düşüncesinden hareketle çok uluslu birçok yiyecek–içecek şirketi dünyanın farklı yerlerinde farklı yemek kültürüne sahip alışkanlıkların mevcut olması nedeniyle glokal stratejileri uygulamaktadır. Farklı ülkelerde pazara giren bu gibi şirketler dini, kültürel vb. ögeleri de dikkate alarak hem ürün bileşiminde hem de ürün adında yerele özgü stratejiler geliştirerek uluslararası pazarda glokal ürünler oluşturmaktadır. Gıda ve glokalleşmenin iyi bir eşleşme olduğu üzerinde duran çok uluslu gıda endüstrisinin yerel mutfak ve etnik gıdanın kültürel bir nesne olarak farklı bir ülkeye gittiğinde değişim geçirebileceği düşünülmektedir. Yerel mutfak arzının glokalleşmesinin turizmde gıda tüketimi üzerine olumlu etkilerinin olacağı; yerelleşme ile küreselleşmenin etkileşimi ile geleneksel doğu tarzı malzeme ve pişirme yöntemleri ile batı tarzı sunum tekniklerinin karışımını kullanmak gibi mutfak alanında yenilikçi mutfakların ortaya çıkabileceği savunulmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Gotham, K. F. (2005). Tourism from Above and Below: Globalization, Localization and New Orleans’s Mardi Gras, International Journal of Urban and Regional Research, 29 (2): 309-326; Hwang, J., Kim, S.S., Choe, J. Y. ve Chng, C. H. (2018). Exploration of the Successful Glocalization of Ethnic Food: A Case of Korean Food, Journal of Contemporary Hospitality Management, 30 (12): 3656-3676; Khondker, H. H. (2004). Glocalization as Globalization: Evolution of a Sociological Concept, Bangladesh e-Journal of Sociology, 1 (2), http://www.bangladeshsociology.org/Habib%20%20ejournal%20Paper%20GlobalizationHHK,%20PDF.pdf, (Erişim tarihi: 15. 12. 2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Robertson, R. (1995). Glocalization: Time-space and Homogeneity- Heterogeneity. İçinde; M. Featherstone, S. Lash ve R. Robertson (Editörler) Global Modernities (ss. 25-44). Londra: Sage.