Gambrinos Birahanesi

Yeme-İçme İşletmesi Meyhane

(Beyoğlu, İstanbul, 1890 - ?)

Tanzimat Fermanı’nın ilan edildiği 1839 yılından sonra, sahip olduğu gayrimüslim ağırlıklı nüfusu başta olmak üzere, kendine özgü mimarisi ve yaşam biçimi, mağazaları, eğlence mekânları, otelleri, tiyatroları ve İstanbul’un diğer ilçelerine göre sayıca yoğunlukta olan yabancı elçiliklerin bulunduğu Beyoğlu; o dönem Osmanlı Devleti’nin Batı’ya açılan penceresi olmuştur. Ayrıca söz konusu dönemlerde askerî okul, kışla, saray ve köşklerin de Beyoğlu ilçesinde inşa edilmeye başlanması ile 1800’lü yılların ikinci yarısında bu bölgede açılan işletmelerin sayısında ciddi bir artış görüldü. Bu kapsamda ele alınması gereken önemli işletmelerden biri olan Gambrinos Birahanesi, 1890 yılında İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Konkordiya Tiyatrosu’nun karşısında bulunan Posta Sokağı’nda, 312 numarada açılan, İstanbul’daki ilk modern birahanedir. Esasında yelkenli gemi kaptanlığı yapmakta olan Kefalonyalı Dimitri Gambrinos, bu işletmeyi uzun yıllardır gemisinde yanında bulunan Sakız Adalı Andriya adındaki sevgilisine ithafen açtı. Avrupaî giyim kuşamı ve Fransızca konuşması ile müşterilerini ağırlayan Gambrinos’un sadece kendisi değil çalışanları da alafranga giyimleri ile Beyoğlu’nda ilk kez görülen bir servis personeli özelliği taşımaktaydı. Fransız limanlarındaki işletmelere benzeyen birahanenin fiziki yapısına ek olarak beyaz ceketli, beyaz frenk gömlekli, siyah kelebek boyunbağlı, siyah pantolon-çorap ve ayakkabılı, başı açık, uzun saçları yandan veya ortadan ayrılıp taranan saçları olan garsonlar da ilk kez bu mekânda görüldü. İstanbul’un elit kesiminin eğlence mekânları arasında gösterilen işletmenin tanıtımı, o dönem yayınlanan gazetelerde şu cümleler ile yapılmaktaydı; Birinci nevi birası ve nefis yemekleriyle birahânemiz sabaha kadar açıktır. Müşterilerin memnuniyetine her suretle hizmet edilir. Gambrinos birahanesi kimi zaman da edebi eserlere konu oldu. Abdülhak Şinasi Hisar’ın, Fahim Bey ve Biz adlı romanından; Sermet Muhtar Alus’un Onikiler adlı romanından ve Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi’nde belirttiği Hasköylü Sarkis’in dizelerin örnek verilebilir. Muallim Naci’nin deyimiyle, gönlüne sakiyi mimar eyleyenlerin gitmeden duramadığı bu işletmenin kapanış tarihi ile ilgili kesin bir bilgi olmamakla birlikte kapandıktan sonra yerine tekrar aynı nitelikteki bir işletmenin açıldığı da söylenmektedir.

Referanslar

Deleon, J. (1990). Dizi Yazılar, https://core.ac.uk/download/pdf/38304659.pdf, (Erişim tarihi: 07.07.2019); Kesmez, M. ve Aydın, M. S. (2013). Rakı Cep Kitabı. Overteam Yayınları: İstanbul; Koçu, R. E. (1972). İstanbul Ansiklopedisi, Cilt II. İstanbul: Koçu Yayınları; Toksoy, A. C. ve Koytak, A. S. (2017). 19. Yüzyılda Batılılaşmanın İstanbul’daki Makam Müziği Mekânlarına Etkisi, Porte Akademik, 16: 7-28; Uşaklıgil, H. Z. (2018). Mai ve Siyah-Sadeleştirilmiş Basım (Hazırlayan: S. Şahin). İstanbul: İletişim Yayınları.