Farklı Kültürlerde Güzeli Arayış Sergisi

Etkinlik Sergi

(İstanbul, 16 Mayıs - 17 Ağustos 2008)

Anadolu Yarımadası, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birleştiren, Akdeniz, Ege Denizi, Marmara ve Karadeniz tarafından çevrelenmiş eşsiz konumuyla tarih öncesi çağlardan beri birçok medeniyetin beşiği oldu. MÖ 8000 ila 5500 yıllarına tarihlendirilen Cilalı Taş Devri, Neolitik Çağ’da dünyanın en eski yerleşkeleri Anadolu’da kuruldu. Anadolu’nun ev sahipliği yaptığı uygarlıklar Sümer, Asur, Hitit, Urartu, Yunan, Frigya, İyonya, Karya, Likya, Pamvilya, Lidya, Kelt, Pers, Roma, Bizans, Selçuklu, Safevi, Moğol, Türk ve Osmanlılar oldu. Hristiyanlığın ilk doğduğu ve geliştiği topraklar oldu, uzun yıllar Bizans’a ev sahipliği yaptı, XI. yüzyıldan itibaren de Orta Asya’dan batıya göçen Oğuz Türkleri’nin yurdu oldu. Tüm bu adı geçen kültürlerinin, Anadolu’nun batısından doğusuna, kuzeyinden güneyine dek bıraktıkları çok çeşitli eserlerin ortak sembol dilini kullandığı görüldü. Tüm eserler temelde çizgiler, noktalar, daireler, kareler, çaprazlar, dalgalı ve kesik çizgiler, üçgenler, kare içinde çaprazlar, gamalı haçlar, spiraller ve çarkıfeleklerle yapılmış hayat ağaçları, rozet çiçekleri, kartallar, grifonlar, ejderler, kuşlar, aslanlar, kalpler, eller ve gözlerle bezendi.

Farklı Kültürlerde Güzeli Arayış Sergisi, gizemli Anadolu coğrafyasındaki uzun yürüyüşün, çok önceleri başlamış, hep devam edecek olan büyük serüvenin dönüm noktasındaki izleri, farklı kültürlerin dünyamızı zenginleştiren yüzü ve binlerce yıldır süregelen bir hesaplaşma olarak tanımlanmaktadır. Çok tanrılı toplumlardan, tek tanrılı uygarlıklara değin insan soylarının dil, din, ırk ayırt etmeksizin yarattığı bir hesaplaşmadır. HSBC Bank A.Ş., Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Vakıfları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Türk ve İslâm Eserleri Müzesi'nin işbirliği ile gerçekleştirilen sergi, çağlar boyunca farklı kültürlerin ve uygarlıkların güzel kavramını ifade eden eserlerini izleyici ile buluşturdu, her bir uygarlığın güzeli nasıl yorumladığını, farklılık ve benzerliklerini gözler önüne serdi. Ayrıca sergi, savunusuna gerek olmayan Anadolu toprağı uygarlıklarının görücüye çıkmasına aracı oldu; o güne kadar gümüş ya da sedefli çekmecesinde bekletilmiş, kimi zaman küçümsenmiş kimi zaman da hiçe sayılan bu uygarlıklara hak ettikleri değeri verdi, güzeli sorgulamaya önayak oldu ve izleyiciye, bazen değişen bazen de sabit kalan güzel tanımının bir tarihçesini sundu.

Cilalı Taş Devri'nin görkemli dünyasından, Osmanlı’da güzeli arayışa bir yolculuk sunan sergide, beş il, yedi farklı müzeden derlenen 700 eser dört bin metrekarelik Türk ve İslâm Eserleri Müzesi’ndeki eserlerle birlikte izleyici ile buluştu. İstanbul Arkeoloji Müzesi, Topkapı Sarayı Müzesi, Ayasofya Müzesi, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Antalya Müzesi, Afyon Müzesi ve Malatya Müzesi katkı sağlayan müzelerdendir. Hazırlık aşamasının iki yıl sürdüğü sergi 12000 yıllık tarih diliminde üretilen Çatalhöyük ve Truva gibi tarih öncesi kentlerden gelen taş, mermer, toprak, bronz, altın, gümüş, değerli taşlar, el yazması, cam, ahşap, kumaş, deri, sedef, halı, kilim, çini ve seramikler, mimari elemanlar, tanrı ve tanrıçalar, küçük insan figürleri, ikon ve ikonalar, mücevherler, takılar, kaftanlar, el yazması kitap ve sahifeler, Kur’an-ı Kerim’den hat çalışmaları, mühürler, Kâbe örtüleri, tılsımlı gömlekler, giysiler, tören ve günlük yaşam eşyaları, buhurdanlar ile halılardan oluştu. MÖ VII. ve VIII. yüzyıllarda yapılmış iki farklı atlı insan figürünün yanı sıra Troya altını bileklik, Selçuklu dönemine ait tılsımlı gömlek, Kanuni Sultan Süleyman’ın ilk kez izleyiciyle buluşan dört farklı fermanı ile yine Kanuni Sultan Süleyman’ın ejder motifli yatağan tipi kılıcı ile Cizre Ulu Camii’nin ejder motifli kapısı ilgi çeken eserler arasında oldu.

Yararlanılan Kaynaklar

Demand, N.H. (2011). The Mediterranean Context of Early Greek History, Chichester: Wiley-Blackwell; Sagona, A. (2006). The Heritage of Eastern Turkey: From Earliest Settlements to Islam, Melbourne: McMillan Art Publishing; Sözen, G. (2008). Farklı Kültürlerde Güzeli Arayış: Anadolu Topraklarının Onbin Yıllık Öyküsü. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı – HSBC – Türk ve İslâm Eserleri Müzesi; Sözen, G. ve Sözen, Z. (2008). Anadolu Topraklarında Güzeli Arayış,.İstanbul: HSBC.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Sözen, G. (2008). Farklı Kültürlerde Güzeli Arayış: Anadolu Topraklarının Onbin Yıllık Öyküsü. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı – HSBC – Türk ve İslâm Eserleri Müzesi.