Du Parquet, René

Kişi Yazar Seyyah

(1833 - 1876)

Paris’te doğdu (1833). Babası Danıştay’da görev yapan aynı zamanda Emniyet Sandığı’nda da yönetim kurulu üyesi olan Parquet’nin annesi İngiliz bir sanayicinin kızıydı. Bu da ailede İngilizce’nin ikinci dil olarak konuşulmasını ve Parquet’nin İngilizce’ye hakim olmasını açıklamaktadır. Daha küçük yaşlardayken ailece gittikleri bir seyahatte babası her gün onunla konuşup yaptıklarını anlattırır ve bir deftere not ettirirdi. Günlük yazma alışkanlığını da o zamanlarda kazandığı açıktır. Günümüze ulaşabilmiş bu defterden anlaşıldığı üzere Parquet, doğaya, bitki ve hayvanlara ilgi duymaktadır. Babasının erken yaşta ölümü ve babasıyla olan yakın ilişkisi, onun bu defteri koruyup saklamasını ve günümüze kadar ulaştırmasını anlaşılır kılmaktadır.

Parquet, Osmanlı Bankası’nda iş bulup İstanbul’a taşındı (1863). İstanbul’da bir yıl yaşadı ve burada ikamet ettiği sırada yine günlük notlar almaya devam etti. 1864 yılında Filomena Angela adındaki İspanyol genç bir kadınla evlendi. 1865 yılında Fransa’ya dönen Parquet, İstanbul’da yaşarken aldığı notları temize çekti; ancak bu yazılar yayımlanmadı. Paris’te Jardin d’Acclimatation adındaki bitki ve hayvanat bahçesi kitabı için çalışmaya başlayan Parquet, artık ilgi alanına uygun bir iş bulmuştu. Sakin bir hayat süren Parquet, 1876 yılında Paris’te yaşama veda etti.

Parquet’nin İstanbul’a gelişinden itibaren burada geçirdiği süre boyunca günlük deneyimlerini ve gözlemlerini içeren not defteri, İstanbul’u bir yabancının gözüyle tanıtan bir seyahatnameye dönüştürdü. Yaşadığı yere ilgi duyan, dikkatli bir gözlem yeteneğine, aynı zamanda edebi bir kaleme de sahip olan Parquet, İstanbul ile ilgili gördüğü, duyduğu ve yaşadığı her şeyi not etti. Şehrin camileri, kiliseleri ve evleriyle ilgili gözlemlerine dayanarak yazdıkları, bize o dönemdeki yapıların durumu, görünümü ve özelliğiyle ilgili bilgiler vermektedir. Gezdiği yerlerdeki sanat eserleri yanında gördüğü zanaatleri de aktardı. Ayrıca bir botanik meraklısı olarak şehirde gördüğü bitkilere ve ağaçlara dair gözlemlerini de ayrıntılı bir şekilde yazdı. Bunun yanında şehirdeki yaşayıştan ve şehrin insanlarından da sık sık söz etti; bazen insanların kıyafetlerini hatta aksesuarlarını yazıya döktü. Şehrin ulaşımına da değindi, İstanbul’u üç kıta, yedi-sekiz tepeden oluşan ve iki denize sahip olan büyük bir yer olarak tanımlayarak şehirdeki denizyoluyla ulaşım ile ilgili Venedik’teki gondolların, kayıkların varlığını belirtti. İstanbul’da gördüğü bazı eserleri ya da yerleri, Fransa’dan bildikleriyle karşılaştırmalar yaparak anlattı. Geldiği ilk andan itibaren İstanbul’un güzelliğinden bahseden Parquet’nin bu şehirden çok etkilendiği yazılarından rahatlıkla anlaşılabilmektedir.

René Du Parquet’nin not defterindeki İstanbul’la ilgili yazılarının Türkçeye kazandırılmasını, torunu Jacques du Parquet sağladı. 2008 yılında Tarih Vakfı Yurt Yayınları tarafından basılan İstanbul’da Bir Yıl olarak adlandırılan kitabın çevirisini Sertaç Canbolat yaptı ve yayıma Murat Ural hazırladı. Ayrıca Edhem Eldem, kitap içerisinde René Du Parquet’nin İstanbul İzlenimleri adında bir bölüm yazdı.

Yararlanılan Kaynaklar

Du Parquet, R. (2008). İstanbul’da Bir Yıl (Yay. Haz.: Murat Ural; Çev.: Sertaç Canbolat). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.