Doğal Liman

Kavram

Konumları ve oluşumları itibariyle her türlü hava ve deniz şartlarına karşı koruması olan, deniz araçlarına güvenli barınma hizmeti sunan korunaklı alanlardır. Bu liman türü; su alanlarının oluşumlarına göre limanlar sınıfına giren doğal, yarı-yapay ve yapay limanların ilki ve deniz ulaşımı tarihinde en önemlisidir.

Tarihte deniz taşımacılığının yapılmaya başlandığı günlerden bugüne bakıldığında, limanların büyük gelişme gösterdiği görülmektedir. Günümüzden 7.000 yıl öncesinde Kızıldeniz, Akdeniz ve İran Körfezi bölgelerinde ilkel deniz araçları ile deniz ulaşımı yapılmaktaydı. Bu ulaşım daha çok balık avlama amaçlı gerçekleştiriliyordu. İlk zamanlarda sadece iyi havalarda sefer yapan deniz araçları, zaman içerisinde hava muhalefetinin olduğu dönemlerde deniz ve nehir kıyılarındaki doğal oluşumlu liman alanlarında barınmaya başladılar. Yani deniz taşımacılığının en önemli kilit noktası olan limanlar, doğal limanlar vesilesi ile insan hayatına girmiştir. Özellikle Ege Bölgesi’ndeki ilk denizci topluluklarından Finikeliler, deniz araçları ile doğal limanların avantajlarından faydalanmışlar, ilerleyen yıllarda önemli gördükleri kıyı alanlarını dalgakıran ve mendireklerle çevirerek kendilerine yapay liman sahaları oluşturmuşlardır. Yıllar içerisinde coğrafi keşiflerin de gerçekleşmesiyle deniz ulaşımında büyük gelişmeler görülmüş, açık deniz kıyılarında da yapay yollarla liman inşa etme faaliyetleri hız kazanmıştır. Yakın tarihe kadar ağırlıklı olarak deniz ticareti faaliyetlerine hizmet veren limanlar, dünya genelinde refah seviyesinin artmasına paralel olarak keyif ve eğlenceye yönelik deniz turizmi araçlarına da hizmet verir duruma gelmişlerdir.

Deniz turizminde limanlar; gemilerin ve yatların yanaşması veya demirlemesi için tesislerin olduğu, yolcu inme/binme işlemlerinin gerçekleştiği, gemilere, yatlara ve yolculara katma değerli hizmetlerin sunulduğu, kara ve deniz ulaşımının bütünleştiği bölgelerdir. Eğer bu limanlar coğrafi yönden doğal şekilde oluşmuşlar ise, bu durum liman yatırımcılarına büyük avantajlar sağlamaktadır. Bu limanlarda, liman planlaması esnasında çok büyük maliyetler gerektiren dalgakıran, mendirek gibi ağır yatırımlara ihtiyaç duyulmamaktadır. Liman operasyonları deniz ve hava koşulları gibi dış etkilere bir hayli kapanmış durumdadır.

Referanslar

Alderton, P. M., & Saieva, G. (2013). Port management and operations. Taylor ve Francis; Baykal, R. (2012). Karma Taşımacılık Yaklaşımıyla Limanlar ve Terminaller. İstanbul: Birsen Yayınevi; Esmer, S. (2019). Liman ve Terminal Yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Tsinker, G. P. (Editör). (2004). Port engineering: Planning, Construction, Maintenance, and Security. John Wiley & Sons.