Cumhuriyet Eğitim Müzesi

Müze Eğitim Müzesi

(İzmir, 2017 - )

İzmir’in Karataş semtindeki en eski yapı olan ve yakın geçmişte Duatepe İlkokulu’nun yönetim mekânı olarak hizmet veren bina, Cumhuriyet Eğitim Müzesi olarak düzenlendi. Karataş’ta Kırkmerdivenler olarak da nitelendirilen 304 Sokak üzerinde konumlanmaktadır. Müze, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir. Cumhuriyet Eğitim Müzesi, parselin kuzey ve güneyinde konumlanan dikdörtgen planlı iki kütleden oluşmaktadır. Yapıların her biri bodrumlu ve tek katlıdır. Geçmişte günümüzdeki Kemal Reis İlkokulu’nun bulunduğu alanda yer alan Surp Garabet Kilisesi’ne bağlı Vartanyan Ermeni Okulu olan bina, 1922 yılından sonra İzmir’in ilk kız idadisi olarak kullanıldı. 1996 ve 2010 yılları arasında müze olarak işlevlendirilen yapı, esaslı onarıma gereksinim gösterince bir süre atıl durumda kaldı. Müze, 2017 yılında ise restore edilerek teknolojik sergileme olanaklarını yansıtacak şekilde yeniden düzenlendi.

Müze, dört kot olarak şekillendi. Giriş holünden bahçeye çıkılarak ve merdivenle alt kata inilerek ulaşılan bütüncül mekân Türk Bilginleri Salonu olup, heykeller, ışıklı panolar ve duvardaki görselleri içermektedir. Salonun güneyinde, duvarda levhalar altında ışıklandırılmış sergi objeleri ile bütünleşen etkileşimli bilgilendirme panosu bulunmaktadır. Salonun kuzeyinde ise, yan yana konumlanmış iki mekân yer almaktadır. Bunlar, Yazının İcadı ve İlkokullar Salonu ile Felsefe ve Bilgelik Arayışı Salonudur. Sokrates’in felsefe tarihinin dönüm noktası olarak vurgulandığı salondaki etkileşimli panoda, Aristoteles’in “İnsan doğası gereği bilmeyi arzular” sözü dikkat çekmektedir. Sergi holünden ahşap bir merdivenle üst hole ulaşılmaktadır. Bu hol, Eski Türklerde Eğitim Salonudur. Burada Göktürk, Uygur, Hun uygarlıklarının eğitim anlayışı, duvardaki panolar yanı sıra, etkileşimli dijital sergi masaları aracılığı ile anlatılmaktadır. Holün iki yanında birbirine geçişli ikişer oda yer almaktadır. Doğudakiler, Medrese ve Sıbyan Mektebi Salonu ile Mesleki Eğitim Ocağı: Ahilik Salonu'dur. Medrese ve Sıbyan Mektebi Salonunda konu ile ilgili minyatürlere ve bilgilendirme panolarına yer veriliyor. Ahilik Salonu'nda levhalar ve multivizyon gösterimi ile ziyaretçiler aydınlatılmaktadır.

Orta holden üst kata çıkıldığında aynı plan kurgusunun yinelendiği görülmektedir. En üst kottaki hol bir rüzgarlıkla 305 Sokağa geçilen çift kollu merdiven sahanlığına açılmaktadır. Hol, Enderun Mektebi Salonu olup, burada bilgilendirme panosu ile daktilo, fotoğraf makinesi, lambalı radyo, televizyon gibi objeler izleyicileri geçmişe götürmektedir. Salonun yanlarında ikişer oda konumlanmaktadır. Eğitimde Modernizasyon Salonunda dönemin çalışmalarını ve kuruluşlarını tanıtan panonun yanı sıra, 1920 ve 1926 yılları arasına ait Osmanlıca karne ve tasdikname örnekleri de yer almaktadır. Bu salondan geçilen Tevhid-i Tedrisat ve Modern Türkiye Salonu’nda Atatürk tahta başında harf inkılabını anlatır şekilde modellenmiştir. Salonda İsmet İnönü’nün ilkokul karnesi, vitrinde 1928-1940 sürecine ait okul karne, fotoğraf ve tasdikname örnekleri, ilk tahsili mezuniyet şehadetnamesi dikkat çeken sergi ögelerindendir. Bu salonun karşısında Sinema Salonu bulunmaktadır. Müze, Türkçe ve İngilizce olarak bilgilendirme yapan ve ilköğretim öğrencilerini hedef alan niteliktedir. İzmir Cumhuriyet Eğitim Müzesi ve Türk Eğitim Tarihi ve Teknolojileri Müzesi olarak hizmet gören yapı, Karataş’ın en eski binasıdır ve eğitim tarihinden ve kentin çok kültürlü yapısından kesitler yansıtmaktadır.

Yararlanılan Kaynaklar

Atay, Ç. (2014). İzmir Bin Dokuz Yüz. İzmir: Ege Sanayicileri ve İşadamları Derneği.