Çevre Merkezli Turist
Kavram Sosyoloji
-
2019
Stanley Plog’un 1972 yılında destinasyonların popülaritesinin neden yükselip düştüğünü turistlerin ruhsal merkezli (psychocentric) ve çevre merkezli (allocentric) olmalarıyla açıkladığı bildirisi, günümüze kadar geçen süreçte turizm araştırmaları ve ders kitaplarının en çok atıf yapılan çalışmalarından biri oldu. Aynı zamanda dışadönük turist tipi olarak da adlandırılmaktadır. Plog’ın yaklaşımı turist tipleri ve tercih ettikleri destinasyonlar arasında açıklayıcı bir bağlantı kurulmasını sağladı. Bu yaklaşım aynı zamanda destinasyon yaşam döngüsü için de geçerliliğini korumaktadır. Az gelişmiş bir destinasyon çevre merkezli turistler için çekici iken, zamanla gelişmiş bir turistik destinasyona dönüşmesi aynı destinasyonun ruhsal merkezli turistler için çekici bir yer olmasını sağlayabilir.
1974 yılındaki çalışmada Plog, çevre merkezli turistlerin temel özelliklerini; macera, kendine güven ve merak olarak sıralamaktadır. Bu gruba giren turistler, yaşam konusunda deneyler yapmaya isteklidirler, gezi ise bunun yollarından biridir. Bu turistler, turizm endüstrisinin girmediği yerleri tercih etmekte; keşfetme ve yeni deneyimlerden hoşlanmakta; yeni ve değişik yerler görmek istemekte; çok hareket etmekte; ulaşımda uçağı tercih etmekte; konakladıkları yerler konusunda fazla titiz davranmamaktadırlar. Ayrıca çevre merkezli turistler bir veya iki kişiyle birlikte spontane seyahat tarzını tercih etmektedirler. Bu özellikleriyle Plog’un çevre merkezli turist tipi Cohen’in araştırıcı ve başıboş turistine benzer özellikler göstermektedir.
Plog 2001 yılında seyahat tercih özelliklerini belirleyen kişilik profillerini daha eksiksiz tanımladığı gerekçesiyle çevre merkezli ismini girişimci olarak değiştirtti. 2001 yılındaki versiyonda girişimci turist tipinin özellikleri şu şekilde sıralanmaktadır; entelektüel düzeyde meraklıdırlar ve çevrelerindeki dünyayı tüm çeşitliliğiyle keşfetmek isterler; hızlı ve kolay karar alırlar, çünkü yapılan seçimlerden bağımsız olarak yaşamın risk içerdiğini ve bu seçimlerle yaşamayı öğrendiğinizi bilirler; sık seyahat eder ve bütün ulaşım araçlarını kullanırlar; harcanabilir gelirlerini daha kolay harcarlar; en popüler markalara bağlı kalmak yerine, pazara girdikten kısa bir süre sonra yeni ürünler seçmek ister; tam bir kendine güven ve kişisel enerjiyle günlük yaşamla yüzleşirler; yaşamlarında rehberlik ve yönlendirme için otorite figürler yerine kendi kararlarına odaklanırlar; günlük yaşamlarında aktif ve nispeten iddialıdırlar; rutin işler yerine çeşitli etkinlik ve zorluklarla dolu bir günü tercih ederler; genellikle arkadaş canlısı ve dışa dönük görünseler bile sıklıkla yalnız ve biraz meditasyonda gibi olmayı tercih ederler.
Referanslar
Doğan, H. Z. (2004). Turizmin Sosyo Kültürel Temelleri (İkinci baskı). Ankara: Detay Yayıncılık; Heitmann, S. (2011). Tourist Behaviour and Tourism Motivation. İçinde; Robinson, P., Heitmann, S. ve Dieke, P. (Editörler) Research Themes for Tourism (ss. 31-44), Oxon: CABI; Smith, S. L. (1990). A Test of Plog’s Allocentric/Psychocentric Model: Evidence from Seven Nations, Journal of Travel Research, 28 (4): 40-43.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Plog, S. C. (1974). Why Destination Areas Rise and Fall in Popularity, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 14 (4): 55-58. Plog, S. (2001). Why Destination Areas Rise and Fall in Popularity: An Update of a Cornell Quarterly Classic, Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 42 (3): 13-24.