Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî, 1207–1273 yılları arasında yaşamış İranlı mutasavvıf, âlim ve şairdir. Hayatı, eserleri ve görüşleri geçen 700 yıl boyunca dünya dillerine çevrilmiş, geniş kitleleri etkilemiştir. İran’ın Horasan bölgesindeki Belh şehrinde dünyaya gelen Mevlânâ, henüz genç iken Moğol istilasından ailesi ile İran’ın Nişabur kentine göçtü. Nişabur, Mevlânâ’nın babası büyük İslâm bilgini Bahaeddin Veled aracılığıyla büyük İranlı mutasavvıf ve şair Ferîdüddin Attâr ile karşılaştığı ve Esrârnâme adlı eserini okuduğu şehir oldu. Birçok ilim adamı ve sufinin izinde önce Bağdat, oradan Hicaz, Hac sebebiyle Mekke üzerinden Şam, Malatya, Erzincan, Sivas, Kayseri ve Niğde’nin ardından Konya Karaman’a geldi. Mevlânâ Karaman’da İranlı mutasavvıf Şemsi Tebrîzî ile karşılaştı ve Farsça dilinin en iyi örnekleri arasında kabul edilen Mesnevi de dahil değerli eserler verdi.

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Organizasyonu (UNESCO), önce 2005’te Konya’da gerçekleştirilen Mevlevi Sema Merasimini İnsanlığın Sözel ve Manevi Mirası listesine aldı, doğumunun 800. yılı münasebetiyle de 2007 yılını Mevlânâ Yılı ilan etti. Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü, bu özel yıl münasebetiyle 19. 06. 2007–12. 08. 2007 tarihleri arasında Ayasofya Müzesi’nde Aşk Ocağında Cân Olmak İnsanlığın Mirası: Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî Mevlânâ ve Mevlevilik kültürü temalı bir sergi düzenledi. Geç antik dönemde MS 567 yılında dönemin en büyük ve harikulade yapısı olarak Doğu Roma İmparatorluğunun başkenti olan Constantinopolis, bugünün İstanbul’unda yapıldı ve 1453’te Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethine kadar Ortodoks kilisesinin ekümenik patrikliğinin merkez katedrali olarak kullanıldı. Fethin ardından bir Osmanlı imparatorluk camisi olan Ayasofya, Türkiye Cumhuriyeti tarafından tüm bu önemi ve tarihi özellikleri sebebiyle müze vasfına dönüştürüldü. İstanbul tarihi boyunca tam 1006 yıl farklı imparatorluklara başkentlik yaptı, Akdeniz’i Karadeniz’e, Balkanları dolayısıyla da Avrupa’yı Anadolu’ya ve oradan da Asya ve Afrika’ya bağlayan ve Doğu ile Batı arasındaki ticareti, kültürel, politik ve dini etkilemiş İpek Yolu üzerindeki stratejik coğrafyalardan biridir. Böylesi bir kentteki böylesi bir tarihi mekân, eserleri sayısız dile çevrilerek en uzak cağrafyalara ulaştı ve 700 yıl boyunca takdirle karşılandı, tüm yaratılanları din, dil, ırk, millet ve sınıf ayrımı olmaksızın sevgiye ve hoşgörüye davet etmiş Mevlana sergisine ev sahipliği yaptı.

Ayasofya Müzesi’nde oluşturulmuş özel bir bölümde gerçekleştirilen sergide, Konya Mevlânâ Müzesi, Konya ve Ankara Etnografya Müzeleri, Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Divan Edebiyatı Müzesi, Topkapı Sarayı Müzesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yıldız Şehir Müzesi ve Sadberk Hanım Müzesi’ne ait yaklaşık 200 eser yer aldı. Sergi, Hayatı ve Düşünceleri ile Mevlânâ, ‘Mevleviliğin 800 Yılı, Mevlevi Dergahı, Matbah-ı Şerif, Mevlevilikte Giyim ve Kuşam, Müzik ve Sema, Hat, Edebiyat ve Mevlevilikte Sembolizm gibi dokuz bölümden oluşan sergide zikr malzemeleri, çile kemeri ve odası, rahle, şamdan, kandil, buhurdan, mutfak eşyaları, elbise ve posta çantaları, tespih, mütteka, enstrüman, Divan-ı Kebir, hat, elyazması eserler, elyazması Mesneviler ile Mevlânâ’nın arakkiyesi ve bizzat kendi kaleme aldığı bir Mesnevi sergilendi.