Armutlu, Marmara Denizi’nin güneydoğusunda, Gemlik Körfezi’nin kuzeyinde yer alan ve yaklaşık 293 kilometrekare yüzölçümüne sahip Yalova'ya bağlı bir ilçedir. Nüfusu yaklaşık 40.000 olup, ilçe merkezinin yanı sıra Fıstıklı, Kapaklı, Mecidiye, Hayriye ve Selimiye köyleri ilçeye bağlıdır. Konum olarak Yalova şehir merkezine elli beş kilometre, Gemlik’e yirmi yedi kilometre mesafede bulunan Armutlu, İstanbul’a ise deniz yoluyla yaklaşık iki saat otuz dakikada ulaşılabilen bir noktada yer almaktadır. Akdeniz ikliminin etkisi altında olan ilçede yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise ılık ve yağışlı geçmektedir.

Armutlu’nun ismiyle ilgili farklı rivayetler bulunmaktadır. Bazı kaynaklara göre “Armoda” veya “Armodies” kelimelerinden türediği ve bu kelimelerin “donanma” ya da “donanmaya gözcülük eden kişi” anlamına geldiği öne sürülmektedir. Bir başka anlatıya göre Bizans Kralı’nın kızı Armodias bölgenin doğal güzellikleri ve kaplıcalarından etkilenmiş bunun üzerine yöreye onun adı verilmiştir. Osmanlı döneminin ünlü seyyahı Evliya Çelebi ise bölgenin armut ağaçlarıyla kaplı olması nedeniyle Armutlu adının buradan geldiğini ifade etmektedir.

Tarihî süreç içerisinde Armutlu MÖ V. yüzyılda Bithynia Krallığı’nın bir parçasıyken, MÖ I. yüzyıldan itibaren Roma İmparatorluğu’nun yönetimine girmiştir. Roma’nın ikiye ayrılmasıyla birlikte Bizans egemenliğine geçen bölge Selçuklular ve Bizanslılar arasında uzun yıllar boyunca el değiştirmiştir. 1324 yılında Orhan Gazi’nin fetihleri sonucunda Osmanlı topraklarına katılan Armutlu, Osmanlı öncesinde de bir yerleşim merkezi olarak kullanıldığını gösteren tarihî izler taşımaktadır. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi'nde geçen anlatımlar bu durumu destekler niteliktedir. Yine Seyahatnamesinde Evliya Mudanya’dan hareket eden bir geminin Bozburun İskelesi'ne ulaştığını belirtmesi, Armutlu’nun tarih boyunca önemli bir geçiş noktası olduğuna işaret etmektedir.

Ekonomik açıdan tarım, balıkçılık ve turizm Armutlu’nun önde gelen sektörleri arasındadır. Bölgede zeytin, üzüm, incir, erik, şeftali ve kiraz gibi tarımsal ürünlerin üretimi yaygındır ve özellikle zeytinyağı üretimi önemli bir geçim kaynağıdır. Zengin balık avlakları sayesinde balıkçılık da ilçe ekonomisine katkı sağlamaktadır. Ancak son yıllarda turizm, bölgenin en hızlı gelişen sektörlerinden biri haline gelmiştir.

Turizm açısından Armutlu sahip olduğu doğal güzellikleri, tarihî dokusu ve kültürel mirasıyla dikkat çekmektedir. Yazlık konutların fazlalığı, bölgedeki deniz turizminin canlı kalmasını sağlarken, tarihî kaplıcaları sayesinde sağlık turizmi de önemli bir yer tutmaktadır. İlçenin büyük bir kısmı ormanlarla kaplı olduğundan ekoturizm ve yayla turizmi de son yıllarda gelişme göstermektedir.

Bölgede Cenevizliler tarafından inşa edilen Armutlu Kalesi, 1901 yılında yapılan Armutlu Saat Kulesi ve XVIII. yüzyıldan kalma Armutlu Eski Camii gibi tarihî yapılar bulunmaktadır. Ayrıca on altı kilometre uzunluğundaki sahil şeridi ve özellikle Yılandar mevkiinde yer alan dört kilometre uzunluğundaki kumsal, bölgenin öne çıkan turistik alanları arasındadır.

Kaplıca turizmi bakımından Armutlu sahip olduğu termal kaynaklarla ön plana çıkmaktadır. Bölgedeki kaplıca suları hipertermal ve hipotonik özelliklere sahip olup, sülfat, bikarbonat, klorür, kalsiyum, sodyum ve karbondioksit içermektedir. Bu termal suların sıcaklığı 57°C ile 73°C arasında değişirken, pH değeri 6.88 - 7.48 arasında ölçülmektedir. Bölgede hem belediyeye ait hem de özel sektör tarafından işletilen kaplıca tesisleri bulunmaktadır ve bu tesisler yıl boyunca birçok ziyaretçiyi ağırlamaktadır.

Armutlu gelişen turizm altyapısıyla birlikte konaklama, yeme-içme ve ulaşım olanakları açısından da geniş seçenekler sunmaktadır. İlçede İhlas Armutlu Tatil Köyü, İskele Termal Otel, Vox Termal, Altunucu Termal, Miray Termal Otel gibi termal ve tatil konseptli oteller bulunmaktadır. Bunun yanı sıra Armutlu merkezde ve Fıstıklı ilçesinde butik oteller, apart oteller ve pansiyonlar farklı bütçelere hitap eden konaklama seçenekleri arasında yer almaktadır. Yeme-içme konusunda ise sahil şeridinde yer alan balık restoranları taze deniz mahsulleriyle ziyaretçilere keyifli bir gastronomi deneyimi sunmaktadır. Ulaşım açısından, Armutlu’ya karayolu ve denizyolu ile ulaşım mümkündür. Bursa ve Gemlik'ten saat başı kalkan minibüsler ile İstanbul'dan ise İDO'lar ile deniz yolu ile ulaşım sağlanmaktadır. 

Armutlu’da yapılabilecek aktiviteler arasında doğa yürüyüşleri, kamp, piknik, balıkçılık, deniz bisikleti, kano ve tekne turları gibi alternatif turizm seçenekleri bulunmaktadır. Gastronomi açısından ise bölgenin mutfağı, zeytinyağlı yemekler, deniz ürünleri ve yerel tarım ürünleriyle öne çıkmaktadır. Özellikle zeytin, fıstık, erik, şeftali ve kiraz Armutlu’nun gastronomik kimliğini şekillendiren önemli tarımsal ürünlerdir. Tüm bu özellikleriyle Armutlu hem doğa hem de kültürel turizm açısından büyük bir potansiyele sahip olan önemli bir turizm destinasyonudur.

Referanslar

https://yalova.ktb.gov.tr/TR-127259/armutlu.html, (Erişim tarihi: 15.01.2025); http://www.armutlu.gov.tr/tarihi, (Erişim tarihi: 16.01.2025); http://www.yalova.gov.tr/armutlu, (Erişim tarihi: 01.02.2025); Soydan, E. (2021, Ekim 22-23). Armutlu’nun kültür turizmi potansiyeli ve yeni bir öneri: Film turizmi. İçinde; H. Ceylan ve T. Aktaş (Editörler), Yalova Araştırmaları Kongresi Bildiri Kitabı (YAK2021) (ss. 98-113). Yalova Üniversitesi Yayınları. https://www.academia.edu/70334324/CULTURAL_TOURISM_POTENTIAL_OF_ARMUTLU_AND_A_NEW_PROPOSAL_FILM_TOURISM.