Araç Kiralama
Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama
-
2019
Rent a Car; ulaşım hizmetleri içerisinde daha çok karayolu ulaşımını kapsamak üzere, kurumsal ve bireysel müşterilere belirli ücretler karşılığında; tatil ve iş amaçlı, operasyonel kiralama, araç paylaşımı ya da ikame araç temini gibi kısa ve uzun vadelerde işletmeler tarafından sunulan motorlu araç kiralama hizmetleri olarak tanımlanan kavramdır. Turizm sektörü içerisinde ulaşım hizmetlerinin bir alt sınıfı olarak değerlendirilen araç kiralama faaliyetleri; seyahat acentaları, araç kiralama hizmeti sunan otomobil bayileri veya araç paylaşım işletmeleri gibi farklı tür ve yapıda işletmeler tarafından gerçekleştirilmektedir. Araç kiralama faaliyetleri, süre bakımından; uzun vadeli (12 aydan fazla) ve kısa vadeli (saatlik/günlük/aylık) araç kiralama hizmetleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Uzun vadeli araç kiralama faaliyetleri; 12 ayı aşan sürelerde operasyonel ve finansal kiralama şeklinde temelde iki yöntemle gerçekleştirilmektedir. Kısa vadeli araç kiralama faaliyetleri ise; günlük ve on iki aydan daha az süreli kiralamaları kapsamaktadır.
Turizm sektörü içerisinde önemli bir faaliyet alanı olan araç kiralama kuruluşlarının görev ve sorumlulukları artan talep ve ihtiyaçların farklılaşmasına bağlı olarak sürekli değişmektedir. Bu bağlamda araç kiralama kuruluşlarının sunmuş olduğu hizmetleri aşağıda belirtildiği üzere sıralamak mümkündür:
Farklı amaçlara yönelik ulaşım araçları kiralamak,
Navigasyon, GPS, bebek koltuğu gibi ek hizmetler sunmak,
Transfer hizmetleri sunmak,
Turistik gezilere yönelik ulaşım araçları kiralamak,
Rezervasyon ve sigorta hizmeti sunmak.
Araç kiralama hizmeti ilk olarak 1916 yılında, Amerika’nın Omaha şehrinde, Joe Saunders’in Ford T model otomobilini belirli bir ücret karşılığında kiraya vermesi ile başlamış ve sektör Amerika’da hızla büyüyerek dünyaya yayılmıştır. İkinci Dünya Savaşı’nı takip eden yıllarda otomotiv sektöründe yaşanan gelişmeler ve seyahatlerde meydana gelen artış ile araç kiralama hizmetlerine daha fazla ihtiyaç duyulmuş ve bu talep doğrultusunda; National Car Rental (1947), Europcar (1949), Enterprise Rent-A-Car (1957), Thrifty Rent A Car (1958) ve Budget Rent a Car (1958) gibi Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa merkezli küresel çapta araç kiralama hizmeti sunan işletmeler faaliyete geçmiştir.
Araç kiralama hizmeti sunan ilk acenta ise, Warren Avis tarafından Detroit havaalanında kuruldu (1946). Avis’in öncülüğünde başlatılan bu uygulama Hertz, Budget gibi acentalanrının kurulması ile küresel ölçekte uygulanmaya devam etti. Rent a Car faaliyetleri, turizm, otomotiv ve sigorta hizmetleri sunan sektörler başta olmak üzere, birçok sektörle ilişkili içerisinde olan ve ülke ekonomilerine önemli katkıları olan lokomotif sektörlerden biridir. 1950’li yıllardan itibaren Türkiye’de de hizmet vermeye başlayan araç kiralama sektörünün 2018 yılının sonu itibariyle Türkiye’de aktif büyüklüğü 30 milyar lirayı aşmış bulunmaktadır. Gelişmiş teknolojik altyapı ile desteklenen web siteleri ve mobil uygulamalar aracılığı ile çevrimiçi rezervasyon ve ödeme kolaylıkları imkânı sunan araç kiralama kuruluşları; büyük kiralama acentaları ve yerel şubeler aracılığı ile genellikle havaalanları, oteller, terminaller ya da şehir merkezlerine yayılmış küresel bir ağa sahiptir.
Referanslar
Akay, B. (2014). Türk Araç Kiralama Sektörünün Beş Güç Modeli ile Bir Analiz Çalışması. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 5 (10): 123-140; Akay, B. ve Türkay, O. (2014). Araç Kiralama Sektöründe Rekabet Belirleyicilerinin İşletme Performansına Etkisi: Turizm Destinasyonlarında Bir Araştırma, Yönetim Bilimleri Dergisi, 14 (27): 433-472; Geraghty, M. K. ve Johnson, E. (1997) Revenue Management Saves National Car Rental. Interfaces, 27(1): 107-127; TOKKDER Operasyonel Kiralama Sektör Raporu (2019). http://tokkder.org/wp-content/uploads/2018/12/2018-Kasim_Aralik.pdf, (Erişim tarihi: 15.06.2019); Yang, Y., Jin, W. ve Hao, X. (2009). Dynamic Pool Segmentation Model and Algorithm in the Car Rental Industry, Journal of Computers, 4 (12): 1201-1210.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Akay, B. ve Türkay, O. (2014). Uluslararasılaşmış Bir Sektörde Rekabet Gücü Neye Bağlıdır? Araç Kiralama İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma, Kastamonu Üniversitesi İİBF Dergisi, 5 (3): 37-54.