Andersen, Hans Christian

Kişi Seyyah

(1805 –1875)

Günümüzün en ünlü masalcılarından bir olarak kabul edilen Andersen, Danimarka’nın Odense şehrinde doğdu (1805). Ailesi oldukça fakir olan Andersen’in babası kunduracı, annesi ise çamaşırcılık yapmaktaydı. Henüz dokuz yaşındayken yaptığı bir tiyatro ziyaretinden çok etkilendi. On dört yaşında Kopenhag’da Kraliyet Tiyatrosu’na katılmaya çalıştı. Son derece mütevazı şartlar altında, sonraki üç yıl boyunca tiyatroda şarkıcı, dansçı veya oyuncu olarak yer edinmeye çalıştı. Ardından Slagelse’de bir okula devam etti (1822). Ünlü şiiri Ölen Çocuk’u kaleme aldı (1827). Kopenhag Kraliyet Tiyatrosunda aktör olmayı isteyen Andersen, aktörlüğü başaramamışsa da, tiyatro müdürünün desteği ile eğitimini Kopenhag Üniversitesi’nde sürdürdü. Üniversitedeki ilk yılının ardından Holmen Kanalından Amager Adasının Doğu Ucuna Bir Yürüyüş adlı eseri yayımlandı (1829). 1833-34 yıllarında Fransa, İsviçre, İtalya ve Almanya’yı dolaştıktan sonra anılarını Improvisatoren (Doğaçlamacı) adlı kitabında toplayan Andersen için gezmek, zamanla bir yaşam biçimi haline geldi. Bu ziyaretlerden edindiği izlenimlerden esinlenerek, Peri Masalları adlı çocuk eserini yayınladı (1835).

Tüm dünyada masalları ile tanınan Andersen, kendisini her zaman bir oyun yazarı, romancı ve gezi yazarı olarak gördü. Hatta, dünya onu tüm zamanların en iyi masal anlatıcısı olarak selamlayana kadar o, bu kitapları ciddiye almayı reddetti. Andersen, lirik tarzda toplam beş seyahat kitabı yazdı. Bunlar; 1831’de yayımlanan Skyggebilleder af en Reise til Harzen, det sachsiske Schweitz etc., i Sommeren 1831 (1831 yazında Harz, Sakson İsviçre ve Diğer Yolculukların Gölgeleri), 1842’de yayımlanan En Digters Bazar (Bir Şairin Çarşısı), 1851’de yayımlanan I Sverrig (İsveç Resimleri), 1863’de yayımlanan I Spanien (İspanya’da) 1868’de yayımlanan Et Besøg i Portugal 1866 (Portekiz’e Bir Ziyaret 1866).

Hans Christian Andersen 1842 yılında yayımlanan En Digters Bazar (Bir Şairin Çarşısı) adlı eserinin ikinci cildinin Orienten (Doğu) adlı bölümünde İstanbul anılarına yer verdi. Andersen, İstanbul gezisini Doğu şiirinin kaynağını görme amacıyla gerçekleştirdi. Dünyaca ünlü Norveç’li Romancı Knut Hamsun’un 1905 yılında yayımlanan Stridende Liv (Mücadeleli Hayat) isimli kitabının Hilâlin Altında bölümünde yer alan İstanbul gezisine dair notları ile birlikte Yapı Kredi Yayınları tarafından İstanbul’da İki İskandinav Seyyah isimli kitapta bir araya getirilerek yayımlandı (1993). Eserin Türkçe çevirisi ise Banu Gürsaler-Syvertsen tarafından yapıldı.

Yazarın tüm eserlerinde yoksulluk içinde geçen çocukluğunun ve yaşantısının diğer bölümlerinin derin izleri görülmektedir. Hikayeleri çocuklara yönelik olarak yazılmış olsa da her hikayede mevcut olan ahlakî ve felsefî içerikler nedeniyle yetişkinler için de ilgi çekici oldu. Masallarında ölüm korkusu, akıl ve duygu arasındaki ikilem gibi temalara sıklıkla yer verdi. Eserlerinin bir diğer özelliği ise hem kendi ülkesinin hem de ziyaret ettiği ülkelerin inançlarından ve efsanelerinden ilham almasıdır.

Hans Christian Andersen yaşamı boyunca 150’den fazla eser yazdı. En popüler hikayelerden bazıları arasında Çirkin Ördek Yavrusu, Kibritçi Kız, Fareli Köyün Kavalcısı, Kurşun Asker, Karlar Kraliçesi, Küçük Deniz Kızı, Çıplak Kral ve Parmak Çocuk yer almaktadır. Eserleri 120’den fazla dile çevrildi. 1871 yılında son romanı Şanslı Peter, 1872 yılında ise masallarının son bölümü yayımlanan Hans Christian Andersen ülkesinde onursal vatandaş ilan edildi. 1875 yılında karaciğer kanseri nedeniyle yaşamını yitirdi.

Referanslar

https://andersen.sdu.dk, (Erişim tarihi: 23.06.2020); https://history-biography.com/hans-christian-andersen/, (Erişim tarihi: 23.06.2020); Hamsun, K., Andersen, H. C. ve Gürsaler-Syversten, B. (2009). İstanbul’da İki İskandinav Seyyah: Yaşantı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.