Açık Hava Mermer Müzesi

Müze Endüstri Müzesi

(Marmara Adası, Balıkesir, 1972 - )

Balıkesir’in Marmara Adası ilçesinin Saraylar beldesinde yer almaktadır. Marmara Adası’nın Saraylar beldesi çok eski tarihlerden beri mermer ocakları ve heykel yapımı ile ünlüdür. Saraylar beldesinde Roma imparatorluk çağı nekropolü yer almaktadır. Nekropol, 1971 ve 1978 yılları arasında gerçekleştirilen kurtarma kazılarında ortaya çıkan Roma İmparatorluk Çağı (MS II. ve III. yüzyıl) mezarlığıdır. Müze açık havada sergilenen lahit teknelerinden ve kapaklarından oluşmaktadır. Lahitlerde Kyzikos’a ve Prokonnesos’a özgü olan ve mezar anlamına gelen “Yπomnhma” kelimesi görülmektedir. 1971 yılında başlayan kazı çalışmaları sonucunda mermer ocaklarında bulunan işlenmiş ve yarı işlenmiş eserler ile tamamlanmamış ya da yapımları sırasında hasar görmüş çok sayıda heykel alana getirildi. Açık Hava Mermer Müzesi (Saraylar Mermer İşçiliği Müzesi) mevcut eserleriyle birlikte 1972 yılında açıldı. Alanda envanterlik ve etütlük 319 eser bulunmaktadır. Açık havadaki eserlerden bazıları heykel, sütun, sütun başlığı, sütun kaidesi, lahit, lahit kapağı, mezar taşı, ostotek parçası, mimari parçalar, heykel parçaları, arşitrav parçası, lento, postament, korkuluk payesi, sunak ve ambon parçasıdır.

Marmara Adası’nda, özellikle Roma İmparatorluğu'nun döneminde mermer üretimi artmış ve imparatorluğun mermer ihtiyacını karşılamada ada önemli bir rol üstlenmiştir. Marmara Adası’nda üretilen sütun, sütun başlığı, sütun kaidesi gibi mimarlıkta kullanılan eserler ile bazı heykeller Anadolu, Adriyatik, Akdeniz ve Karadeniz kıyılarına gönderilmiştir. Bu durum Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde de devam etmiş, üretilen mermer önemli mimari yapılarda, antik kentlerde, medreselerde, ibadethanelerde ve saraylarda kullanılmıştır. Marmara Adası’ndan gelen mermerle Artemis Tapınağı’nın sütunları, Maussolleion’deki levhalar, Ayasofya ve Ayairini’deki sütun başlıkları yapılmıştır. Marmara Adası’ndan getirilen mermerler Dolmabahçe ve Çırağan Sarayları’nda da kullanılmıştır. Marmara Adası mermeri adaya, denize ve bölgeye ismini vermiştir. Latince “marmor” yani mermer anlamına gelen kelimenin o dönem için bol ve iyi kalitede (büyük bloklar halinde) mermer sağlayan bölgenin bütünüyle bu isimle anılmasına neden olmuştur. Başta Avrupa ülkelerinde olmak üzere çoğu dilde de mermer bu isimle anılmaktadır (Alm. marmor, İng. marble, Fr. marbre, Nl. marmer, İt. marmo gibi). Marmara Adası mermeri 16.10.2018 tarihinde Mahreç işareti alarak tescil edildi.

Referanslar

https://balikesir.ktb.gov.tr/Eklenti/7878,balikesirtrpdf.pdf?0, (Erişim tarihi: 09.12. 2019); https://balikesir.ktb.gov.tr/Eklenti/7846,marmaraturk-ingpdf.pdf?0, (Erişim tarihi: 09.12. 2019); https://balikesir.ktb.gov.tr/TR-132223/bandirma-muze-mudurlugu.html, (Erişim tarihi: 09.12. 2019); Taşlıgil, N. ve Şahin, G. (2016). Yapı Malzemesi Olarak Kullanılan Türkiye Doğal Taşlarının İktisadi Coğrafya Odağında Analizi, http://www.marmaracografya.com, (Erişim tarihi: 13.12. 2019); Tunçdilek, N. (1987). Marmara Takım Adaları Bugünkü Arazi Kullanım Potansiyeli. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Avşaroğlu, N. (2017). Madencilik Tarihi: Marmara Adası ve Ülkemizin İlk Mermer Fabrikası, Madencilik Bülteni, s. 121, http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/a50b16d819e161d_ek.pdf , (Erişim tarihi: 16.12.2019).