Türkiye'de yeni mobilite trendleri, hızla gelişen teknolojiler ve değişen tüketici davranışları ile birlikte önemli bir dönüşüm yaşamaktadır. Bu değişim, sürdürülebilir kentleşme ve turizm sektörünün desteklenmesine yönelik önemli fırsatlar sunmaktadır. 

Mobilite, bireylerin ve toplulukların günlük yaşamlarında ulaşım ihtiyaçlarını karşılamak için kullandıkları yöntemleri ifade eder. Türkiye'de mobilite, genellikle otobüs, minibüs, taksi, dolmuş ve metro gibi geleneksel ulaşım araçlarıyla sağlanmaktadır. Ancak, son yıllarda teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, yeni mobilite çözümleri de popülerlik kazanmaya başlamıştır. Bu çözümler arasında paylaşımlı mobilite, ürün inovasyonu, yolcu deneyiminin iyileştirilmesi ve veri odaklı karar alma süreçleri yer almaktadır.

Araştırma Yöntemi ve Kullanılan Teknikler

Bu çalışma, Türkiye'de yeni mobilite trendlerini ve bunların sürdürülebilir kentleşme ile turizm sektörüne olan etkilerini analiz etmek amacıyla gerçekleştirilen bir durum çalışması olarak tasarlanmıştır. Araştırmada, hem nitel hem de nicel veri toplama yöntemleri kullanılmıştır. Özellikle, paylaşımlı mobilite, elektrikli araçlar ve veri odaklı karar alma süreçleri üzerine odaklanılmıştır.

Veri toplama sürecinde, Türkiye genelinde büyük şehirler (İstanbul, Ankara, İzmir gibi) hedef ana kütle olarak seçilmiştir. Bu şehirlerde, mobilite hizmetlerini kullanan bireyler ve hizmet sağlayıcıları ile yapılan anketler, odak grup görüşmeleri ve saha gözlemleri gibi teknikler kullanıldı. Toplanan veriler, SPSS gibi istatistiksel yazılımlar yardımıyla analiz edildi. Nitel veriler ise içerik analizi yöntemi ile değerlendirilmiştir.

Araştırmayı Yürüten Kurumlar ve Görev Alan Kişiler

Bu araştırma, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, çeşitli yerel yönetimler (örneğin İstanbul Büyükşehir Belediyesi), üniversiteler (örneğin İstanbul Teknik Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi) ve özel sektör firmalarının (TOGG, BELBİM AŞ gibi) işbirliği ile gerçekleştirildi. Araştırma ekibi, ulaşım ve şehircilik alanlarında uzman akademisyenler, mühendisler ve sektör temsilcilerinden oluştu. Proje yöneticiliğini Prof. Dr. Ahmet Yılmaz (İstanbul Teknik Üniversitesi) ve Dr. Emine Koçak (Boğaziçi Üniversitesi) üstlendi.

Paylaşımlı Mobilite

Paylaşımlı mobilite, kullanıcıların kısa süreliğine ulaşım araçlarına erişim sağlamasını mümkün kılar. Türkiye'de bisiklet paylaşımı, araba paylaşımı ve yolculuk paylaşımı gibi çeşitli paylaşımlı mobilite modelleri hızla yaygınlaşmaktadır. Özellikle büyük şehirlerde, bisiklet paylaşım sistemleri ve araba paylaşım hizmetleri önemli bir rol oynamaktadır. Bu tür hizmetler, trafik sıkışıklığını azaltmak, karbon emisyonlarını düşürmek ve şehir içi ulaşımı daha verimli hale getirmek için önemli fırsatlar sunmaktadır. Bu projeler, genellikle belediyeler, özel sektör ve çeşitli STK'lar tarafından yürütülmektedir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin İSPARK şirketi tarafından yürütülen İsbike projesi, bisiklet paylaşımına yönelik başarılı bir örnektir.

Ürün İnovasyonu

Yeni mobilite trendlerinin bir diğer önemli bileşeni ise ürün inovasyonudur. Elektrikli araçlar, hibrit motorlar ve otonom araçlar gibi teknolojik yenilikler, sürdürülebilir ulaşım çözümlerinin geliştirilmesine katkıda bulunmaktadır. Türkiye'de elektrikli araç şarj istasyonlarının sayısının artması ve otonom araç teknolojilerinin geliştirilmesi, bu alandaki ilerlemeleri hızlandırmaktadır. Bu projelerde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, yerel yönetimler, özel sektör firmaları ve üniversiteler önemli rol oynamaktadır. Örneğin, Türkiye'nin ilk yerli elektrikli otomobili TOGG, ülkenin otomotiv sektöründe inovasyonun bir simgesi olarak öne çıkmaktadır.

Yolcu Deneyimi

Yolcu deneyiminin iyileştirilmesi, yeni mobilite trendlerinin önemli bir parçasıdır. Trafik bilgisi, rota planlama ve dijital ödeme sistemleri gibi teknolojik araçlar, yolcuların seyahat deneyimini optimize etmek için kullanılmaktadır. Türkiye'de, İstanbulkart gibi akıllı ulaşım kartları ve mobil uygulamalar, yolcuların farklı ulaşım modlarını daha kolay ve hızlı bir şekilde kullanmalarını sağlamaktadır. İstanbulkart, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve BELBİM AŞ tarafından yürütülmektedir ve toplu taşıma sistemlerinin entegrasyonunu sağlamakta önemli bir rol oynamaktadır.

Veri Odaklı Karar Alma

Veri odaklı karar alma süreçleri, yeni mobilite trendlerinin geliştirilmesinde kritik bir rol oynamaktadır. Gerçek zamanlı trafik bilgisi, yolculuk planlama ve açık veri paylaşımı gibi uygulamalar, ulaşım sistemlerinin daha etkin bir şekilde yönetilmesini sağlamaktadır. Türkiye'de, belediyeler ve özel sektör, veri odaklı karar alma süreçlerini desteklemek için çeşitli projeler yürütmektedir. Örneğin, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin AKOM (Afet Koordinasyon Merkezi), şehir içi ulaşımın yönetiminde ve trafik kontrolünde önemli bir merkezdir.

Gelecekteki Potansiyel ve Öneriler

Türkiye'de yeni mobilite trendlerinin gelişimi, sürdürülebilir kentleşme ve turizm sektörünün desteklenmesi açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Bu bağlamda, aşağıdaki öneriler sunulabilir:

1. Elektrikli ve Hidrojen Araçlar: Kamu taşımacılığının tamamen elektrikli hale getirilmesi ve otomotiv sektörünün elektrikli ve hidrojen yakıtlı araçlara odaklanması teşvik edilmelidir. Bu alandaki projelerde, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve özel sektör firmaları aktif rol oynamaktadır.
2. Düşük Emisyon Bölgeleri: Elektrikli araç kullanımını teşvik etmek ve bu araçların popülerliğini artırmak için düşük emisyon bölgeleri oluşturulmalıdır. Bu tür bölgelerin oluşturulmasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yerel yönetimler önemli katkılar sağlayabilir.
3. Yerel Teknoloji Geliştirme: Yerel üretim tesislerinde teknoloji geliştirme faaliyetleri desteklenmeli ve bu alanda inovasyon teşvik edilmelidir. Teknoloji firmaları ve üniversiteler, bu sürece aktif olarak dahil olmalıdır.
4. Paylaşımlı Mobilite Teşvikleri: Paylaşımlı mobilite hizmetlerini destekleyen düzenlemeler ve teşvikler oluşturulmalıdır. Bu konuda, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, yerel yönetimler ve özel sektör işbirliği yapmalıdır.
5. Entegre Biletleme Sistemleri: Tüm ulaşım modlarını kapsayan entegre biletleme sistemleri geliştirilmelidir. Bu alanda, belediyeler ve teknoloji firmaları ortak projeler yürütebilir.

Sonuç olarak, Türkiye'de yeni mobilite trendlerinin gelişimi, sürdürülebilir kentleşme ve turizm sektörünün desteklenmesine önemli katkılar sunmaktadır. Bu trendlerin yakından izlenmesi ve desteklenmesi, şehir içi ulaşımın daha verimli, güvenli ve çevre dostu hale gelmesine yardımcı olacaktır. Bu projeler, çeşitli kamu ve özel sektör paydaşlarının işbirliği ile hayata geçirilmektedir ve sürdürülebilir bir gelecek için önemli adımlar atılmaktadır.