Turizmde Mekânsal Biliş

Kavram Üretim Yönetimi ve Pazarlama Psikoloji

Bir veya birden fazla turistin deneyimlediği turizm amaçlı mekânın öğrenilmesini sağlayan zihinsel süreçleri ve etkenleri ifade eden kavram.

Kaynakça (Metni Kopyala)
EREM, Nesip Ömer. (2019). Turizmde Mekânsal Biliş, İçinde, Kozak, N. (Editör), Online Türkiye Turizm Ansiklopedisi, http://turkiyeturizmansiklopedisi.com/turizmde-mekansal-bilis (Erişim tarihi: 19.09.2024).

Turistler, alışık olduğu mekânın dışında, belirli bir zaman aralığında, yaşadığı yerden farklı bir yeri ziyaret ederek insan yapımı veya doğal çevreyi deneyimleyen kişilerdir. Turistin mekânsal deneyimi, çevresindeki farklı yapılı, doğal çevre ve orada yer alan olaylar ve etkenler ile girdiği etkileşim sonucunda hafızasında önemli yer oluşturan dinlenme, eğlenme ve etkileşim odaklı bir zihinsel oluşumdur. Bu oluşum içinde turist mekânı öğrenirken zihninde o çevreye ait bilişsel bir harita oluşturmaktadır. Bilişsel harita kavramı ilk olarak Edward C. Tolman tarafından ortaya atıldı (1948). Bilişsel harita bir bireyin günlük mekânsal çevresinde yer alan tüm olguların değişkenleri ve bağıl konumları hakkındaki bilgiyi topladığı, çözümlediği, depoladığı, tekrar zihninden geri çağırdığı ve çözümlediği tüm psikolojik dönüşümler serisinden oluşan sürecin yarattığı çevre bilgisidir.

Yapılı çevreye ait bilişsel haritalarda çevre işaretleri, yollar, kesişim noktaları, sınırlar ve bölgeler yer almaktadır. Bilişsel haritalar oluşurken insanlar çevre işaretlerini öğrenip, bunları yollar ile birbirlerine bağlar ve sonuçta genel bir bölge bilgisi edinirler. Turistler genellikle kısıtlı bir zaman diliminde geldikleri mekânda kendilerini ve çevredeki yapıları konumlandırmak ve yönlerini en hızlı şekilde bulmak için zihinlerinde bilişsel haritalar oluştururlar. Turist bilişsel haritalarının içerdiği bilgi düzeyi onların o çevreye adaptasyonlarını ve tanıma düzeylerini etkiler. Bu durumun turistin mekânsal deneyimi üzerinde yoğun bir etkisi vardır. Bilişsel haritalar, insan zihninde örtük, kişiye ve çevre şartlarının genel yapısına göre değişkenlik gösterir. Bir turistin bilişsel haritası, gezdiği yerdeki kalış süresi, ziyaret tekrarı, o çevrede nasıl bir araçla gezdiği, cinsiyeti, yaşı ve mekânda yön bulma için kullandığı stratejilere göre değişkenlik gösterir. Bilişsel haritaları açığa çıkarmak için en çok kullanılan yöntemler; zihinsel eskiz haritaları, gerçek haritada mekân tanılama, yön işaret etme ve birebir görüşme teknikleridir.

Yararlanılan Kaynaklar

Downs, R. M. ve Stea, D. (1977). Maps in Minds: Reflections on Cognitive Mapping. HarperCollins Publishers; Lynch, K. (1960). The Image of the City (11. Baskı). MIT Press; Scott, N., Laws, E. ve Boksberger, P. (Editörler) (2009). Marketing of Tourism Experiences. Routledge; Siegel, A. W. ve White, S. H. (1975). The Development of Spatial Representations of Large-Scale Environments. İçinde; H. W. Reese (Editörler), Advances in Child Development and Behavior (ss. 9-55). New York: Academic Press; Tolman, E. C. (1948). Cognitive Maps in Rats and Men, Psychological Review, 55(4): 189-208.

Ayrıca Bakınız
  • Mekansal Planlama Koruma ve kullanma dengesini esas alan sürdürülebilir bir yaklaşımla çeşitli büyüklüklerdeki coğrafi ve mimarî mekânların oluşturduğu peyzajların fizikî yapılarının gelecekteki durumunu belirleme süreci.
  • Sürdürülebilir Turizm Mekânı Kaynakların kritik taşıma kapasite sınırlarının aşılmadığı, mekanın sürdürülebilir özelliklerinin kaybolmadığı yeri tanımlayan kavram.
  • Mekân İnsanları fiziksel çevreden belirli bir ölçüde ayıran ve içinde eylemlerin gerçekleştiği elverişli boşluk, bu boşluğun sınırlandırılmasıyla oluşan ve içinde bulunanların görsel izlenim ve algısına açık, belirleyici ortam.
  • Mekân Pazarlaması Belirli bölgelere, şehirlere veya ülkelere yönelik yapılan pazarlama faaliyetlerini tanımlayan kavram.
  • Mekân Sosyolojisi Toplum, insan ve mekân arasındaki ilişkiyi inceleyen bir bilim dalı.
  • Mekânın Otantikliği Bir mekânın gerçekliğini, özgün değerlerini tanımlayan kavram.
  • Mekânsal Okunabilirlik Bir mekânın deneyimleyen tarafından fark edilmeye yardımcı olacak özelliklere sahip olması, zihinde imaj oluşturabilmesi ve yön bulmaya yardımcı olacak özelliklere sahip olması.