Turizm Rekabet Stratejisi

Kavram Ekonomi Üretim Yönetimi ve Pazarlama

Düşük maliyet liderliğine ulaşmaya çalışmak, farklılaşma aracılığıyla farklı müşteri gruplarına yeni ve farklı ürünler sunup pazarlamaya çalışmak ve çeşitli müşteri gruplarına, bölge ya da coğrafi pazarlar üzerine yoğunlaşarak onların maliyet ya da farklılaşma isteklerine odaklanmadır.

Maliyet liderliği, turizm işletmelerinin belli bir pazarda rakiplerine göre daha düşük üretim maliyetlerine sahip olarak rekabet avantajı sağlamasıdır. Maliyet liderliği stratejisinde, sadece ürünlerin fiyatlarının düşürülmesi değil, tüm faaliyetlerde maliyetlerin düşürülmesi amaçlanmaktadır. Böylece sektörde geçerli olan fiyatlarla, işletmelerin maliyetleri arasındaki fark açılarak ortalamanın üzerinde getiri elde etmek mümkün olmaktadır. Maliyet liderliği stratejisinin başarılabilmesi üç temel alanda maliyetlerin düşürülmesiyle mümkün olmaktadır. Birincisi, maliyet liderleri rakiplerine göre değişken maliyetlerini, ölçek ekonomisi ve ileri teknolojileri kullanarak düşürmektedirler. Yüksek pazar payına sahip işletmeler büyük alımlardan dolayı pazarlık güçlerini artırmakta ve yüksek teknoloji ile üretim maliyetlerini düşürebilmektedir. İkincisi, maliyet liderliği izleyen işletmeler faaliyetlerinin genişliği ve çokluğundan dolayı ve genelde belli bir marka altında çeşitli ürün kategorilerinde sunumlara sahip olduklarından reklam, tanıtım ve diğer pazarlama giderleri düşmektedir. Üçüncüsü, genel ve yönetim giderlerinin azaltılması ve müşteriye değer yaratan faaliyetlerde iç verimlilik çalışmaları ile maliyetlerin düşürülmesi söz konusudur. Holiday Inn Express, Accor ya da Motel 6 gibi otel işletmeleri temel otelcilik hizmetleri sunarak, değer zincirinde yer alan faaliyetlerde verim arttırıcı çalışmalarla düşük fiyatlara hizmet verebilmektedirler. Ryanair ve JetBlue veya Türkiye’den Pegasus gibi havayolları şirketleri yemek ya da diğer ekstra hizmetleri sunmadan en düşük ücretlerle rekabet gücü elde edebilmektedir.

Farklılaştırma stratejisi, ürünlerin görünüm, tasarım ve belirli özelliklerinden etkilenen müşterilerin ilgisini çekmeye ve yönetmeye yöneliktir. Farklılaştırmada turizm işletmelerinin veya destinasyonların sunduğu turizm ürününün niteliği, dağıtımda kullanılan pazarlama kanalı, ürün ya da işletmenin imajı, ürünün özellikleri, satış sonrası servis hizmetleri ve marka farkındalığı rol oynayabilmektedir. Örneğin, Ritz Carlton ve Four Seasons gibi otel işletmeleri marka imajları, yüksek performans odaklı örgütsel kültürleri ve sundukları yenilikçi ürünler ve hizmet kalitesi ile farklılaştırma stratejisi izleyerek müşterilerinden yüksek gelir elde edebilmektedirler. Turizm işletmeleri ve destinasyonları sundukları ürünlerin, rakiplerinden üstün olan özelliklerini öne çıkararak ve müşteri isteklerindeki değişimleri takip ederek müşteri memnuniyeti ve bağlılığı yaratmaya çalışmaktadır. Müşteri bağlılığının gelişmesi işletmelerin ürünleri için yüksek fiyatlar belirlenebilmesini sağlamaktadır. Farklılaştırma stratejisi izleyen firmalar, daha çok araştırma ve geliştirme, yenilikçilik ve yaratıcılığı ön plana çıkaran ve yüksek pazar payına ihtiyaç duymayan ancak ürünlerini daha yüksek fiyatlarla müşterilere sunabilen firmalardır. Farklılaştırma stratejisi takip eden işletmeler üründe çok yönlü farklılık yaratmakta, belli bir müşteri kesimi için farklılık gözetilmekte; farklılaştırılmış ürünler için geliştirmeler devam etmekte ve rakiplerden bu stratejiyi izleyen bulunmuyorsa uzun vadeli karlılıklar amaçlanmaktadır.

Odaklanma stratejisi, maliyet liderliği ve farklılaştırma rekabet stratejilerinin farklı pazar platformunda uygulanması, belirli bir pazar bölümüne çok iyi bir şekilde hizmet vermek üzere geliştirilmesidir. Odaklanılan pazar bölümleri; ihmal edilmiş kolay ulaşılabilen pazarlar, ikame tehdidinin az olduğu ve belirli bir ürün için ortak istekleri olan ve müşteri isteklerine göre daraltılan pazarlardır. Odaklanma stratejisini takip eden işletmeler göz ardı edilmiş ya da önem verilmemiş müşteri gruplarına mal ve hizmet sunarak kar elde etmektedir. Odaklanma stratejisi izleyen turizm işletmeleri ya da destinasyonları belirli bir alıcı grubuna veya coğrafi pazar üzerine yoğunlaşarak kar elde etmeye çalışabilmektedir; tüm faaliyet ve politikalarını belirli bir hedef pazara en iyi hizmet verecek şekilde planlamaktadırlar. Odaklanma stratejisi izleyen firmaların en büyük korkusu, geniş pazar bölümüne sahip bir işletmenin müşteri kitlesini cezbetmesidir.

M. Porter, sürdürülebilir rekabet üstünlüğü için, bahsedilen bu üç stratejiden bir tanesinin işletmelerce başarılı bir şekilde uygulanması gerektiğini belirtmektedir. Üç stratejiyi bir arada kullanmak isteyen işletmeler hiçbirini tam anlamıyla uygulayamayıp bu stratejiler arasına sıkışmış olma durumuyla karşı karşıya kalabilmektedir. İşletmelerin kendilerine en uygun stratejiyi seçerek mevcut kaynaklarını bu stratejiye yönlendirerek rekabet avantajı elde edebileceğine ya da kendi şartlarına uygun şekilde bu stratejilerden karma olarak faydalanarak ortalamanın üzerinde gelir elde edebileceğine dair görüşler bulunmaktadır.

Turizm ve otel işletmelerinin maliyet liderliği, farklılaştırma veya odaklanma stratejilerinden birini izleyeceği düşünülürken, farklı marka veya işletme birimleriyle aynı anda birkaç jenerik strateji izleyebildikleri görülmektedir. Örneğin dünyada ve Türkiye’de hizmet veren Intercontinental Otel Grubu, farklı stratejiler izleyen birçok markanın sahibi bir şirkettir. Intercontinental Hotels and Resorts markası ile müşterilerine lüks olanaklar ve yüksek hizmet kalitesi sunarak farklılaştırma stratejisi izlemektedir. Holiday Inn markası ile geniş bir pazara hizmet konforu ve değer sunarken, Candlewood Suites markası ile bir hafta veya daha uzun sureli konaklamalar için yaratılmış bir otel deneyiminde odaklanmış bir strateji izlemektedir. Yine Crowne Plaza ile kongre ve toplantı müşterilerine odaklanmaktadır. Holiday Inn Express ile maliyet verimliliğine ve geniş bir pazara hitap ederek düşük maliyet liderliği stratejisi takip etmektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Bahar, O. ve Kozak, M. (2017). Turizm ve Rekabet. Ankara: Detay Yayıncılık; Enz, C. A. (2011). Competing Successfully With Other Hotels: The Role of Strategy. İçinde; M. C. Sturman, J. B. Corgel ve R. Verma (Editörler), The Cornell School of Hotel Administration on Hospitality: Cutting Edge Thinking and Practice (ss. 207-226). New York, NY: Wiley; Johnson, G. , Whittington, R., Regnér,P., Scholes, K. ve Angwin, D. (2017). Exploring Corporate Strategy: Text & Cases (11. baskı). Harlow, UK: Pearson; Ülgen, H. ve Mirze, K.S.(2016). İşletmelerde Stratejik Yönetim. İstanbul: Arıkan Basım Yayım Dağıtım.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Porter, M. (1985). The Competitive Advantage Creating and Sustaining Superior Performance. NY: Free Press.