Küreselleşme ve bilgi-iletişim teknolojilerinde ortaya çıkan hızlı dönüşüm sektörlerde önemli değişimleri de beraberinde getirdi. Bu değişim, turizm ve seyahat sektörünü de yakından ilgilendirmektedir. Küreselleşme ve turizmdeki yaşanan gelişmeler, kalite ve standardizasyon alanında uluslararası kabul görmüş ölçülerin ortaya çıkması ve pazarlama alanında ortaya çıkan yenilikler, turizm işletmelerini küresel boyutlardaki bir pazarda rekabet etme durumunda bırakarak, turizm ve rekabet olgusunun birlikte değerlendirilmesine olanak tanımaktadır.

Tanım olarak rekabet gücü, yerli bir firmanın ulusal ve uluslararası bir piyasada rekabet gücüne sahip olması, ilgili firmanın yerli ve yabancı rakiplerine göre fiyat-kalite, zamanında teslim ve satış sonrası hizmet gibi unsurlar açısından şimdi ve gelecekte onlara eşit veya onlardan daha üstün olma durumudur. Rekabet konusu ile ilgili olarak turizm sektörünü kapsayan genel bir teori, açıklanmış bir tanımlama veya geçerliliği test edilmiş bir model bulunmamaktadır. Turizme özgü bir rekabet tanımı ve modeli geliştirilememesinin nedeni ise, geleneksel mal ve hizmetlerin üretimi ile turizm ürününün üretimi arasındaki farktan kaynaklanmaktadır. Turizm ürünü, geleneksel ürünün aksine gidilen yerdeki tüm deneyimlerin bileşimini kapsamaktadır.

Turizm ekonomisi literatüründe rekabet denildiği zaman, ilk akla gelen kavram destinasyon rekabetidir. Turizm rekabeti, bir destinasyonun turistleri bölgesine çekebilmesi ve onları memnun edebilmesidir. Başka bir tanımla, turizm rekabeti bir destinasyonun piyasa payını ve gücünü sürdürmesi, koruması ve zamanla onu geliştirmesidir. Bu bağlamda, destinasyonun yenilikçi, kaliteli sunum ve çekicilik özelliklerine sahip olması ve bunları tüketicilere sunması son derecede önemlidir. Bu tanımların ortak özelliği, rekabetin devam eden bir süreci kapsaması başka bir ifadeyle dinamik olması, ülke veya bölge insanının refah düzeyini artırması ve turistin azami ölçüde memnun edilmesini sağlamaktır. Bir destinasyon bu üç özelliği bünyesinde bulundurmuyor ise, o ülke veya bölgenin turizm sektöründe rekabet üstünlüğü elde etmesi mümkün olamayabilir. Bir destinasyonun uzun dönemli rekabeti, sürdürülebilirlik çerçevesinde mevcut kaynakların verimli bir şekilde kullanımı ve yerel/küresel pazar payının artırılması ile gerçekleşebilir.

Turizm destinasyonlarının rekabet gücünü etkileyen faktörleri niteliksel ve niceliksel olarak ikiye ayırmak mümkündür. Niceliksel faktörleri; beşeri sermaye ve eğitimin rolü, bilgi ve iletişim teknolojileri, maliyet, yatırım, teşvik ve mali düzenlemeler olarak sıralamak mümkündür. Niteliksel faktörleri ise, sürdürülebilir turizm ve çevre, hizmet kalitesi ve müşteri memnuniyeti, verimlilik ve kaynakların etkin kullanımı, turistik ürün çeşitlendirmesi, imaj ve yenilik, turizm pazarlama stratejisi ve pazar payı, devlet ve bürokrasi, turizm rekabet stratejisi olarak sıralamak mümkündür. Niteliksel ve niceliksel faktörlerin harekete geçirilmesi ile birlikte turizm gelirlerinde artış, turist sayısında artış, pazar payı artışı ve yeni pazar arayışı, yeni istihdam olanaklarının oluşturulması, kaliteli hizmet sunumu, müşteri memnuniyeti, yeni ürünlerin piyasaya sürülmesi beklenmektedir. Bunlar sağlandığı sürece, rekabet gücü elde edilecek ve uzun dönemde rekabet sürdürülebilir hâle gelecektir.

Turizm rekabeti konusunda yapılan en ayrıntılı çalışma, Crouch ve Ritchie’ye ait olup, destinasyon rekabeti kavramsal bir model şeklinde geliştirilerek açıklanmıştır. Bu çerçevede, en rekabetçi destinasyon uzun dönemde vatandaşlarına en iyi refah koşullarını sağlayabilendir. Bir turizm bölgesinde, yaşayan insanlara yüksek bir yaşam standardı oluşturabilen olanaklar, o yerin rekabet gücü olarak ifade edilmektedir. Ancak rekabet gücü elde etmek için uygulanan politikalar sürdürülebilir temelde olmalıdır. Crouch ve Ritchie destinasyon rekabetini etkileyen faktörleri dört grupta ele almıştır. Bunlar, Niteliksel belirleyenler, destinasyon yönetimi, temel kaynak ve çekiciler ile destek faktör ve kaynaklarıdır. Uzun dönemde kaynaklarını en etkili ve verimli kullanan destinasyonlar, rekabet gücü kazanımında en avantajlı olanlardır. Destinasyonlar için sosyo-ekonomik, politik, teknolojik ve kültürel faktörler destinasyon rekabetçiliğinin dış çevre belirleyenleridir. Bu faktörlerin etkisi altında destinasyona has dört temel unsur da rekabet gücünün kaynağı olarak etki üretmektedir. Bu belirleyiciler; karşılaştırmalı üstünlük, talep yönlendirme, endüstriyel yapı ve çevresel duyarlılıktır.

Sonuç olarak, uluslararası turizm ve seyahat sektöründeki destinasyonlar arasında rekabet giderek artmaktadır. Turizm pazarında yeni destinasyonlar, ürünler ve turist profili ortaya çıkmakta, müşteri odaklı strateji belirleyerek, turisti memnun eden ve olumlu imaj geliştirebilen destinasyonlar, rekabet gücü kazanmak için daha avantajlı bir durum sağlamaktadır. Aynı zamanda, destinasyonlar klasik ürün yaklaşımından sıyrılarak müşteri memnuniyetini artıran yöntemlere ağırlık vermektedir. Bu nedenle rekabete karşı koyabilmek veya rekabet üstü kalabilmek için destinasyonlar, ürün çeşitliliği, reklam ve tanıtım, pazarlama, imaj geliştirme, hizmet kalitesi ve müşteri memnuniyeti ile değişik teknolojilerin kullanılması gibi arayışlar içindedir.