Müze Deneyimi

Kavram Müze

Geçmiş yıllarda müzelere olan ilginin ve ziyaretçi memnuniyetlerinin azalması gibi nedenler, müze yöneticilerinin sundukları ürün ve hizmetleri sorgulamasına ve çağın gerekliliklerine uygun bir değişim sürecine girmelerine neden oldu. Bu süreçte müze ziyaretçilerinin isteklerini ve davranışlarını anlamaya, beklentilerini daha iyi karşılamaya yönelik önemli gelişmeler yaşandı ve deneyim yaratma sürecine odaklanıldı. Günümüzde müze deneyimi “algının ve öznel deneyimin de dâhil olduğu, ziyaretçilerin müze ziyaretine yönelik duygu ve tutumlarını şekillendiren pek çok unsurun karmaşık birleşimi” ve öznel bilişsel durum şeklinde tanımlanmaktadır.

Müze deneyimi, ziyaret süreciyle sınırlı değildir. Kişiler, ziyaret öncesinde, sırasında ve sonrasında müze ile ilgili deneyimler yaşayabilir. Potansiyel ziyaretçiler müzeye gitmeden önce, müzenin web sitesini ziyaret etmektedir. Ziyaretçinin istek ve beklentilerinin farkında olan yöneticiler, bu ön ziyareti, deneyim yaşanacak bir ortam haline getirebilmek için etkileşimin yüksek olduğu, güncel uygulamaların bulunduğu farklı platformlar oluşturmaktadır. Bu süreç, ziyaretçilerin müzede yaşayacakları deneyime yönelik bilgi aldıkları, dolayısıyla beklentilerinin şekillendiği süreç olması nedeniyle önemlidir.

Bir sonraki adımda yani müzede, sunulan hizmetler deneyimi şekillendirmektedir. Bu aşamada ziyaretçiler genellikle sergilenen koleksiyonları inceler, özel sergi salonlarını gezer, müze içi etkinliklere katılır ve dijital uygulamaları kullanılır. Son yıllarda, bilim ve teknolojideki ilerlemenin katkısı ve yaratıcı fikirlerin desteklenmesi sayesinde, etkileşimin fazlaca olduğu, beş duyuyu harekete geçirebilen, çok renkli ve eğlenceli müze deneyimleri yaşamak için uygun ortamlar da sunulmaktadır. Müzede oluşturulan ortamlar bir başka deyişle hazırlanan sahneler ve etkinlikler; bireylerin öğrenme, eğlenme, estetik, rutinden kaçış, akış yaşama gibi kavramlarla ifade edilebilen farklı deneyimler yaşamasını sağlayabilmektedir. Örneğin, bir yetişkin bilim müzesinde rutin hayatından farklı bir ortamda kaçış deneyimi yaşarken, küçük yaştaki bir çocuk deneylere katılarak, eğlenerek öğrenme deneyimi yaşayabilmektedir. Ya da bir sanat müzesinde, ziyaretçilerden biri mermer heykelleri ve heykellere dair açıklamaları hayranlıkla inceleyip estetik ve öğrenme deneyimi yaşarken, bir diğeri geçmiş dönemlere yolculuk yaptığı bir akış deneyimi yaşayabilmektedir. Çünkü müze deneyimi özneldir. Aynı müze ortamında iki birey birbirinden farklı deneyimler yaşayabilmektedir. Bir ziyaretçi, birden fazla deneyim yaşayabilmektedir.

Müze ziyaretinin gerçekleştiği süreçte, duyular ve duygular harekete geçer, yaşanan deneyimler unutulmaz anılar haline gelmektedir. Ziyaretçilere sunulan farklı deneyimler, ziyaretçilerin müze ile fiziksel, bilişsel, duygusal ve spritüal bağlar kurmasını sağlamaktadır. Müzelerin sunduğu sergilerin, koleksiyonların, etkinliklerin ve uygulamaların yanı sıra dinlenme, yeme-içme, tuvalet gibi destekleyici hizmetler, ziyaretçinin fiziksel durumunu ve ruh halini etkilediği için müze deneyiminin yarattığı mutluluğun derecesini de etkileyebilmektedir.

Ziyaret sonrasındaki süreçte ise kişiler yaşadıkları deneyime yönelik bir değerlendirme yapmakta ve geribildirim oluşturmaktadır. Ziyaretçinin yaşadığı deneyimden memnun olması, müzeyi yeniden ziyaret etmesini, başkalarına tavsiye etmesini, müzeyi destekleyen ve koruyan bir rol üstlenmesini sağlamaktadır. Deneyimine yönelik geribildirimi müze yönetimi ile paylaşması, gelecekte eksikliklerin giderilmesi ve daha zengin müze deneyimleri sunmaya olanak tanıyan sahnelerin oluşturulması için önemlidir.

Yararlanılan Kaynaklar

Goulding, C, (2000). The Museum Environment and the Visitor Experience, European Journal of Marketing, 34 (3/4): 261-278; Holbrook, M.B. ve Hirschman, E.C. (1982). The Experiential Aspects of Consumption: Consumer Fantasies, Feelings and Fun, Journal of Consumer Research, 9: 132–140; Hume, M. (2011). How Do We Keep Them Coming?: Examining Museum Experiences Using a Services Marketing Paradigm, Journal of Nonprofit & Public Sector Marketing, 23: 71–94; Kirchberg, V. ve Tröndle, M. (2012). Experiencing Exhibitions: A Review of Studies on Visitor Experiences in Museums, Curator: The Museum Journal, 55 (4): 435-452; Pine, B.J. ve Gilmore, J.H. (1998). Welcome to the Experience Economy, Harvard Business Review, 76 (4): 97-105.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Chan, J.K.L. (2009). The Consumption of Museum Service Experiences: Benefits and Value of Museum Experiences, Journal of Hospitality Marketing & Management, 18 (2-3): 173-196.