Domatesli Pirinç Pilavı

GASTRONOMİ Türk Mutfağı Anadolu Mutfağı Yemek Pilav

Pirincin domatesle lezzetlendirilmesiyle elde edilen Türk mutfağının geleneksel pilav çeşitlerinden biridir. Domatesin bol ve taze bulunduğu yaz aylarında daha çok tercih edilmektedir. Soğuk bir ayran, cacık veya yoğurtla tek başına hafif bir öğün oluşturabileceği gibi daha çok zeytinyağlı sebze yemekleri ve et yemeklerine iyi eşlik eden bir pilav çeşididir. 

Genellikle uzun taneli pirinçler olan baldo veya osmancık pirinç çeşitleri kullanılarak yapılmaktadır.  Evlerde yapılırken pirinç genellikle bir bardak yardımıyla ölçülerek kullanılacak miktar belirlenir ve tane tane bir pilav elde etmek amacıyla pirinçler nişastasından arındırılmaya çalışılır. Bunun için pirinçler sıcak ve tuzlu suda bulundukları su soğuyuncaya kadar bekletilir, bolca yıkanır ve iyice süzülür. Pirinçler böylelikle kavrulmaya hazır hale getirilerek ön hazırlığı tamamlanmış olur. Pilavda kullanılacak domatesin türü için net bir kısıt yoktur ancak iri ve sulu yerli domates türleri ile yapıldığında lezzeti artar. Kullanılacak domatesin miktarı her bir bardak pirinç için dört büyük boy domates olacak şekilde hesaplanır. Domatesler kabuğu soyulup, rendelenerek bu yemek için kullanıma hazır hale getirilir. Pilavın yapımında kullanılan yağın türü için bir kısıt olmasa da daha çok tereyağı ve/veya zeytinyağı kullanılmaktadır.

Pişirme aşamasında rendelenen domatesler pilav tenceresine alınır ve suyu buharlaşıp koyulaşıncaya kadar (yaklaşık 5/1 oranında) kısık ateşte kapağı açık şekilde pişirilerek çektirilir. Koyulaşan domateslere yağ eklenir ve bir iki dakika pişip özdeşleşinceye kadar kavrulur. Ardından suda bekletilip süzülen pirinçler eklenerek bir tahta kaşık yardımıyla sürekli karıştırılarak kavrulur. Pirinçle aynı hacimde su eklenerek, kısık ateşte kapağı kapalı olarak pişirilir. Ardından en az 15- 20 dakika kapağı kapalı olarak dinlendirilir. Domatesli pirinç pilavının makbulü tencerenin dibini biraz tutanıdır, pirinçler ve domateslerin tencerenin dibini tutarak bir miktar karamelize olması lezzet arttırır. 

Osmanlı dönemine ait Melceü't-Tabbâhîn adlı eserde ise bu pilavın tarifinde soğan kullanıldığı ve salma usul yapıldığı görülmektedir. Kaynağa göre soğanlar ince doğranıp yağ ile kavrulur. Domates, tuz, et suyu veya su eklenip kaynatılır. Kaynayınca pirinçler salınır ve suyunu çekinceye kadar kısık ateşte pişirilir. Ardından kızdırılmış sade yağ eklenir ve dinlendirilir. Geçmişten günümüze süregelen tariflerden biri olarak günümüzde Ege bölgesinde sık tüketilse de Türkiye genelinde de birçok evde pişen pilav çeşitlerinden biri olduğunu ifade etmek mümkündür. 

Referanslar

Erke, E. (Ed.). (2021). Asırlık tariflerle Türk mutfağı: sağlıklı-geleneksel-atıksız. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları; Kâmil, M. (2015). Melceü’t- tabbâhîn (Aşçıların sığınağı). G. Kut, T. Kut (Haz.), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları. İstanbul: Pasifik Ofset.

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: