Türkler uzunluk için insan vücuduna dayalı birimler kullanmışlar: Ayak, arşın (kol uzunluğu), zira (dirsek uzunluğu) gibi. Tanzimat’da  Avrupa’daki metrik sistem örnek alınarak reformlar yapılır. 1931’de “Ölçüler Kanunu” ile eski ölçüler yürürlükten kaldırılır. 1933'te metrik sistem (metre, kilogram, litre) resmen uygulamaya konur.

Uzunluk: Hat: 0,2 mm. Hattatların yazı kalınlığı için kullandığı ölçü, Parmak: 3 santimetre. Küçük eşyaların ölçümünde, Arşın (Farsça): Kol uzunluğu, 68-75 santimetre arasında. Mimarlıkta ve kumaş ölçümünde kullanılır, Endaze (Fa. Andan: ölçü-ölçmek): Yaklaşık 65-70 santimetrelik bir uzunluk birimi; kumaş ve arazi ölçümlerinde kullanılırdı, Fersah (Fa. Parsang zamanla Fersah olmuştur): Uzun mesafe ölçüsüdür. 5-6 kilometre, Ayak: 30 santimetre, Kulaç: iki kol açıklığı, 160-180 santimetre, Adım: yürüyüş ölçüsü 60-80 santimetre, Tirsek - Zira: Dirsekten orta parmak ucuna kadar mesafe yaklaşık 60-65 santimetre. İnşaat ve ziraat için farklıdır, Ok boyu: Değişik okların boyu 60-100 santimetredir. Ok atımı - Menzil - Gez: okun aldığı mesafedir. Yaklaşık 200-800 metre. 

Ağırlık: Okka (Lat. Uncia, Gr. Oungkia’dan): 1.282 kilometre. Sıvı ve kuru maddelerin ölçümünde kullanılır. 1 okka = 400 dirhem ≈ 1.282 kg, Dirhem (Gr. Drachme): Okka’nın 1/400’ü, 3.2 gramdır. değerli metal ölçümünde kullanılır. Aynı zamanda para birimidir. Kırat: 0.2 gr. (1/16 dirhem), Misgal 4.8 gr. Ming (Süm.Mana, Gr. Mna): Arap ve Farslılar kullanmıştır. Batman (Fa.büyük) ağır yüklerin ölçümünde kullanılırdı, yaklaşık 7-10 kg arası, Büyük ağırlık birimidir. Kantar: 44-56 okka yaklaşık 56.4 kilogram, Çeki: 100 kantar 5640 kilogram.

Hacim: Kile (Ar. Kayl-ölçmek): Tahıl ve benzeri kuru maddelerin ölçümünde kullanılırdı, 30-40 litre. Tahıl hacim ölçüsü. Çeki: 100 okka ≈ 128.2 kg. Yük: Genellikle 220–250 kg arası.

Çeyrek: Hem ağırlık, hem hacim, hem de zaman ölçülerinde kullanılır. Kilenin dörtte biri, yaklaşık 7-10 litre civarında. Teneke: Yağ ve sıvı ürünlerde kullanılır. 16 -18 litre, Çuval: 100-200 litre. 

Arazi: Dönüm (Tü. dönmek): Osmanlı dönümü 919.3 metrekare, Çift: Yaklaşık 50–70 dönüm (bir çift öküzle işlenebilecek alan). 1929 “Ölçüler Kanunu”ndan sonra; Dekar (da: Fr.Decare) 1.000 m²= 1 dönüm, Hektar (ha) 10.000 = 10 dönüm

İslami birimler (Zekat, fitre): Sa 2.8 lt, Mudd 0.7 lt, Küp 100-200 lt, İbrik 1-2 lt, Kantar (sıvı) 70 lt, Okka 1.282 lt

Birkaç Söz:

· “Endazeyi bilmeyen kumaşı ziyan eder.”
“Bir dirhem söz, bin batman yük taşır.”
“Batman batman borç, dirhem dirhem ödenir.”