Türkiye İş Bankası Müzesi

Müze Endüstri Müzesi

(Sirkeci, İstanbul, 2007 - )

Cumhuriyet dönemi bankacılığının gelişimini yansıtan özel bir müzedir. İstanbul’un Eminönü semtinde Yeni Camii avlusunda bulunan müze binası zamanında postahane binası olarak hizmet vermiştir. Bugün kâgir binanın yerinde 1840’da yapılan ahşap bina Osmanlı İmparatorluğu’nun posta binasıdır. 1890’da ahşap bina yıkılarak yerine bugün kâgir bina yapıldı. Bina İstanbul Postahanesi olarak çalışmalarını sürdürdü, 1909’da yapımı biten Sirkeci’de Büyük Postahane’ye taşındı. Bina, 1917’de kadar Paket Postahanesi olarak hizmet gördü. Daha sonra bina Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası’na devredildi.

Türkiye İş Bankası, Cumhuriyet’in ilanı ile ülkede sanayileşme hareketlerini destekleyen ilk ulusal bankacılık sisteminin gelişmesi amacıyla, 1924’de Mustafa Kemal Atatürk’ün isteği ile kuruldu. 1927’de Türkiye İş Bankası’nın İtibar-ı Milli Bankası ile birleşti, Yeni Camii’deki bina İş Bankası’nın kullanımına bırakıldı. 1928’de bina, İş Bankası İstanbul Şubesi olarak hizmet vermeye başladı. 1950 ile 2004 yılları arasında bina Yeni Camii Şubesi adı ile çalışmalarını sürdürdü. İş Bankası Yeni Camii Şubesi 2005 yılında Türkiye İş Bankası Müzesi olarak projelendirildi, binanın restorasyon çalışmaları yapıldı. Müze olarak işlevlendirme çalışmalarında binanın özgün tasarımları korunmaya çalışıldı. Müze 14. 11. 2007 tarihinde ziyarete açıldı.

Müze koleksiyonu, bankanın kuruluşundan, müzenin açılışına kadar bankada kullanılan gündelik yaşam eşyalarından oluşmaktadır. Ayrıca, Türkiye İş Bankası’na ait resim koleksiyonundan örnekler de müzede sergilenmektedir. Binanın orijinal yapısına uygun mobilyalar korunarak sergilemeye dahil edildi.

Müze sergi salonlarında; İş Bankası’nın gelişim tarihi kronolojik sırada anlatılmaktadır. Birinci, giriş ve bodrum katından oluşan üç katlı sergi alanlarında bankanın ve ülkenin iktisadi geçmişi tematik anlatımla aktarılmaktadır. Binanın giriş katında; 1927’de yapılmış bankanın eski şube bankosu ve kasaları yer almaktadır. Eğitim atölyeleri de giriş katındadır. Ziyaretçilere, dijital sunumlar, dokunmatik ekranlardan, banka ile ilgili çeşitli belgeler, çeşitli projeler ile ilgili bilgiler verilmektedir. Birinci katta; sergi salonları, ofisler ve Atatürk Salonu bulunmaktadır. Atatürk Salonu’nda Atatürk’e ait özel eşyalar, Atatürk’ün ilk şubenin açıldığı gün banka hesabına yatırdığı parayı gösteren hesap ekstresi, hisse senedi vitrin içinde sergilenmektedir. Bodrum katında ise ana ve kiralık kasa daireleri sergilemeye açılmıştır. Banka yazışma araçları hesap takip kağıtları, makbuzlar, tahsilat fişleri, kasa fişleri, hisse senetleri, çekler, banka cüzdanları, çalışanlara ait bilgiler koleksiyonun tarihi belgeleri olarak sergide yer almaktadır. Ayrıca müze pazarlama anlayışı ile bankanın bir zamanlar verdiği promosyon malzemeleri de sergilenmektedir. Çeşitli kumbara, anahtarlık, kalem, çakmak, defter, cüzdan vb. hediyelik eşyalar vitrin içinde sergilenmektedir. İş Bankası arşivinde toplumsal ve iktisadi değişimin izlerini yansıtan belgeler, yanında eski mimari plan ve projeler de yer almaktadır. Ayrıca eski siyah beyaz filmlerin oynadığı ekranlar da müzede ziyaretçilerin izlenimine sunulmuştur. Türkiye İş Bankası Müzesi, 2010 yılında Avrupa Müzeler Forumu tarafından değerlendirilen Yılın Müzesi Ödülü'ne aday gösterildi.

Müze sosyal ve iktisat tarihinin değişimini ziyaretçiye belgesel niteliğinde sunmaktadır. Banka olarak tasarlanan tarihi bina, mimari yapısı ile ziyaretçilerin ilgi odağıdır. Cumhuriyet dönemi sonrası bankacılık çalışmalarının değişim evrelerini yansıtan tarihi hikayesi ile müze sergilerine anlam yüklemektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Cengiz, H. (2015). İstanbul Müzeleri: Cumhuriyet Dönemi, Büyük İstanbul Tarihi Kitabı, Ed: Çoşkun Yılmaz, İSAM İslam Araştırmaları Merkezi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul, s.510; Müzeler Avlusu (2018). Ankara: Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Yayını; MERT, Y. L. (2018). Türkiye’de Bankacılık Sektöründe Kurumsal Reklamcılığın Dönüşümü, Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim, (1): 102-130.