Turizm Planı
Kavram Ekonomi
-
2019
Ülkede turizmin sektörel altyapı hazır olmadan hizmet verilmesinin sonucu, turistik kullanımın yarattığı olumsuz etkilemekte gelecek kuşakları kaynak kullanımı açısından tehdit eder hâle getirmektedir. Bu yüzden yörenin turizme açılırken bir plan dâhilinde korunma ve kullanma arasında bir denge getirmesini zorunlu kıldı. Turizm planı: “Turistlerin ve yerel halkın bir bölgede kaynak kullanımını, önceden belirlenmiş turizm politikaları çerçevesinde düzenleyerek; bölgenin ekolojik ve sosyo-ekonomik koşullarını korumak ve iyileştirmek amacıyla hazırlanan araçlar” şeklinde tanımlanmaktadır.
Planlı kalkınma sürecine 1960’ lı yıllarda geçişle beraber turizm sektörü ilk kez yürürlüğe giren ve beşer yıllık süreçleri kapsayan Kalkınma Planları dönemine adım attı. Bu planlar ülke genelinde; turizmin sektör olarak geliştirilmesi ve ekonomiden aldığı payın artırılması konusu üzerinde durdu. Geçmişten günümüze olan gelişim sürecinde; bölge ya da turistik beldeye özgü hazırlanan planların çoğu yurtdışından uzmanlar tarafından hazırlandığı için, ya da planları hazırlayan uzmanların perspektifinin ülkeye dair yönetsel, sosyal ve kurumsal faktörleri dikkate almaması nedeniyle, birçok plan başarısız oldu. Bu yaklaşımı yansıtan mastır planları, esnek olmayan yapılarıyla revizyona yer vermediği için daha çok bölgenin fiziksel çevresini geliştirme ve düzenlemesi üzerinde odaklandılar. Seksenli yıllardan itibaren ülkenin liberal ekonomik politikalara geçişiyle, ülkede bu alanda uzman sayısının artmasıyla beraber konu ile ilgili dışa bağımlılık ortadan kalktı ve turizm planları işlerlik kazandı.
Farklı bakış açılarını içeren çok sayıda turizm planlaması yaklaşımı bulunmaktadır. Şöyle ki; sürdürülebilir turizm planlaması, kapsamlı turizm planlaması, topluluk yaklaşımını içeren turizm planlaması, bütünleşik turizm planlaması, stratejik turizm planlaması ve devam eden esnek turizm planlaması olarak yer almaktadır. Sürdürülebilir turizm planları ve stratejik turizm planları en çok kullanılan turizm planları türlerindendir. Sürdürülebilir turizm planları gelecek nesiller için kaynak kullanımını paydaşlar tarafından dengeli kullanılmasını üzerinde dururken; stratejik turizm planları, turistik bölgenin bulunduğu şu anki noktayı tanımlayarak gelecekte hangi noktaya ulaşmak istediğini ve nasıl ulaşacağını gösteren, sistematik, yenilikçi, pazar ve rakip analizlerini içeren araçlardır. Yanı sıra; süreklilik arz eden bir düzenleme gerektiren bir doğaları vardır.
Turizm planları bir yöre ya da bölgeye ait teknik içeriği dışında, sosyal içerikleri de barındıran tasarım, analiz ve yönetsel içeriklere sahip etkileşimli bir süreçtir. Turizm planları yöredeki ya da yakın bölgelerdeki tüm turistik atraksiyonların ve aktivitelerin eş zamanlı olarak yönetilmesi süreçlerini de kapsamaktadır. Turizm planlarının ekonomik, kültürel, teknolojik, politik ve coğrafik alt boyutları bulunmaktadır. Her turizm planının bir vizyonu, amacı ve stratejisi vardır.
Sahil turizm planlarında düzenleme gerektiren alanların başlıcaları; tarihi örenyerlerin ve deniz kaplumbağalarının yumurtlama alanların korunması, arazi kullanımı, plaj ve ormanların kullanımı, su ve deniz suyu kalitesinin korunması, kentsel gelişim, ekonomik aktivitelerin çeşitlendirilmesi, yöre halkının turizm planlarının hazırlanması ve uygulanması sürecine katılımı ve konuyla ilgili olarak eğitilmeleri, yasal ve kurumsal düzenlemeler olarak dikkati çekmektedir.
Turizm planları sinerji içinde çalıştığı ekonomi, sosyoloji, inşaat mühendisliği, tarih, ulaştırma jeomorfoloji, coğrafya, biyoloji gibi birçok alandan uzmanların teknik desteği alarak hazırlanmaktadır. Bu planlar bölgedeki turist ve yerel halkın kaynak kullanımının yaratacağı olası değişiklikleri tahmin ederek; düzenlemeyi de hedeflemektedir. Uluslararası, ulusal, bölgesel ve yerel olmak üzere dört ölçekte hazırlanmaktadır.
Referanslar
Hall, C. M. (2008). Tourism Planning Policies, Process and Relationships (İkinci baskı). İngiltere: Pearson; Tosun, C. ve Jenkins, C. L. (1996). Regional Planning Approaches to Tourism Development: The Case of Turkey, Tourism Management, 17(7): 519-531; Yüksel, F. (1998). Attitudes to the Planned Relocation of Tourism Infrastructure for Environmental Conservation: A Case Study of Pamukkale World Heritage Site (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). UK: Sheffield Hallam Üniversitesi. Sheffield; Yüksel, F., Bramwell, B. ve Yüksel, A. (2005). Centralised and Decentralised Tourism Governance in Turkey, Annals of Tourism Research, 32(4): 859-886; Yüksel, F., Bramwell, B. ve Yüksel, A., (1999). Stakeholder Interviews and Tourism Planning at Pamukkale, Turkey, Tourism Management, 20: 351-360.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Yüksel, F. (2003). Interorganisational relations and central-local interactions in tourism planning in Belek, Turkey. (Doktora tezi). UK: Sheffield Hallam Üniversitesi. Sheffield.