Gelişme en temel formunda; yaşam tarzı ve fırsatlarını geliştirerek insani iyileşme sağlama ile ilgili bir kavramdır. Ekonomik, sosyal, kültürel ve teknolojik boyutta ele alınabilen bir kavram olan gelişme, farklı disiplinler tarafından farklı tanımlanan ve bu tanımların zaman içerisinde değiştiği bir olgudur. Gelişme ekonomik büyüme, modernleşme, dağıtımsal adalet, sosyo-ekonomik dönüşüm ve mekânsal yeniden yapılanma ölçütleri ile değerlendirilebilmektedir. Gelişme hem bir süreç hem de bir durumu ifade ettiği için anlam bulanıklığı yaşanan bir kavramdır. Evrimsel bir süreç olarak değerlendirilen gelişme bazen geliştirilmesi gereken bir yapı olarak ele alınmaktadır. Gelişme bir durum olarak değerlendirildiğinde ilgili literatürün odak noktasının durumun nasıl ölçüleceği olduğu görülmektedir. Örneğin; gelişme ekonomik durum olarak ele alındığında gelişmenin en temel ekonomik göstergeleri Gayri Safi Milli Hasıla, Kişi Başına Milli Gelir vb. olmaktadır. Gelişme ile ilgili yaklaşımlar incelendiğinde gelişme teorisinin özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki süreçte geleneksel yukarıdan aşağıya ekonomik büyüme-odaklı modellerden daha geniş tabanlı yaklaşımı benimseyen ve aşağıdan yukarıya planlama, temel insani ihtiyaçların karşılanması ve sürdürülebilir kalkınmaya odaklanan teorilere doğru bir yönelim içinde olduğu görülmektedir. Bu kapsamda ilgili süreçte gelişme teorileri modernizasyon, bağımlılık, ekonomik neoliberalizm, alternatif gelişme ve yeni paradigma arayışı (çıkmazın ötesinde) olarak gelişim göstermişlerdir.

Turizm “İnsanların devamlı ikamet ettikleri çalıştıkları ve her zamanki olağan ihtiyaçlarını karşıladıkları yerlerin dışına seyahatleri ve buralardaki, genellikle turizm işletmelerinin ürettiği mal ve hizmetleri talep ederek, geçici konaklamalarından doğan olaylar ve ilişkiler bütünü” şeklinde tanımlanabilir. Turizm ve gelişme ilişkisi değerlendirildiğinde sektörün ekonomik, sosyal, kültürel ve doğal kaynakların korunması boyutlarıyla ülke, bölge ve destinasyonun gelişimini olumlu yönde etkilediği genel bir kanaat olarak kabul görmektedir. Bununla birlikte gelişme literatürünün turizmi yok saydığını belirten Pearce (1995) turizm ve gelişme ilişkisinin farklı araştırmacılar tarafından az gelişmiş ülkeler, ekonomik gelişmeye katkısı, modern gelişme teorileri, bağımlılık vb. bağlamlarda ele alındığına vurgu yapmaktadır.

Turizm gelişmesini kitle turizmi merkezli ve alternatif turizm merkezli iki ekstrem uç ve bunların arasındaki noktalardaki gelişmeler olarak ifade eden Telfer ve Sharpley (2008), Jafari’nin (1989) turizm teorisinin platformları olarak belirlediği dört döneminin (taraftarlık-uyarıcı-adaptasyon-bilgi odaklı) gelişme teorileri ile paralellik gösterdiğini vurgulamaktadır. Bu bağlamda turizm 1960’ları kapsayan taraftarlık döneminde oluşturduğu gelir, istihdam ve çoğaltan etkisi gibi ekonomik göstergeleri ile genel gelişme teorilerinden modernleşmeyi yansıtan ekonomik büyümeye katkı sağlayan bir sektör olarak ulusal ve uluslararası gelişmeyi destekleyen bir araç olarak görülmüştür. 1960’lı yılların sonu ve 1970’lerde turizmin kontrolsüz ve hızlı büyümesinin neden olduğu çevresel ve sosyo-kültürel maliyetler ve turizmin yükselen politik ekonomisi bağımlılık teorisini yansıtan bir gelişme durumunu ortaya çıkarmış uyarıcı dönemde turizm teorisi gelişmenin çevre ve topluluk üzerinde neden olduğu etkilerin anlaşılması konusuna odaklanmıştır. Uyarıcı dönem turizm gelişmesinin potansiyel olumsuz etkilerini tanımlamış ancak bu olumsuzlukların nasıl ortadan kaldırılacağı ve bunlardan nasıl korunacağını belirtmemiştir. Bu olumsuzlukların ortadan kaldırılması ve bunlardan korunması 1980’lerdeki adaptasyon döneminde tartışılmaya başlanmış ve kitle turizminin antitezi olarak alternatif turizm uygulamaları (yeşil, sorumlu, yumuşak, uygun, alternatif vb.) turizmde idealistik bir yaklaşım olarak ortaya çıkmıştır. Bu yaklaşım turizmde uygun ölçek, yerel sahiplik, yerel kontrol, yerel toplumun gelişme stratejilerinde söz sahibi olması gibi alternatif gelişme ilkelerine yer verilmesi gerekliliğini tanımlamıştır. Bilgi odaklı dönem (1980’ler ve 1990’lar) turizm gelişme süreçlerinde daha fazla bilginin ortaya çıkmasını ve alternatif gelişme ilkelerinin geliştirilerek daha geniş kapsamlı sürdürülebilir turizm ilkeleri ve hedefleri yaklaşımlarının turistik gelişme süreçlerinde yer almasını sağlamıştır. Geleneksel modernist ekonomik büyüme modellerinden destinasyonun çevre ve toplumunun gelişimsel ihtiyaçlarını gözeten sürdürülebilir yaklaşımlara doğru bir gelişim gösteren turizm gelişme yaklaşımlarında son dönemlerde yoksulluk yanlısı turizm ve uluslararası turizm endüstrisinin sorumlu uygulamaları yeni yaklaşımlar olarak gelişmeye devam etmektedir.