Sayfiye Evi
Kavram
-
2019
İnsanların, yıl içerisinde belirli tarihlerde ve belirli süreler zarfında tatil yapmak, dinlenmek, eğlenmek, sağlık vb. nedenlerle gittikleri bölgelerde sahip oldukları ya da kiraladıkları konutlar, sayfiye evi olarak tanımlanmaktadır. Boş zaman sürelerinin ve harcanabilir gelirin artışı insanları tatil yapmak amacıyla farklı yerlere seyahat etmeye yöneltti. Bu nedenle, ilk olarak varlıklı ve seçkin kişiler tatil yapmak ve eğlenmek için büyük kentlerin yakın çevresindeki bölgelerde ikinci konut edinmeye başladı. Bu akım zamanla büyük kentlerin çevrelerinde sayfiye bölgeleri oluşmasına yol açtı. Öte yandan, sanayi devrimiyle beraber kırsal kesimden büyük kentlere göç edenlerin terk ettikleri evler de bir süre sonra şehirdeki varlıklı insanlar tarafından satın alınıp rekreasyon amaçlı kullanılmaya başladı. Dolayısıyla, söz konusu bölgelerde de sayfiye yerleşimleri oluştu ve gelişti. İlk olarak Avrupa’da ortaya çıkmaya başlayan sayfiye evleri edinme akımı daha sonraları Amerika’ya, Uzakdoğu’ya ve Avustralya’ya da sıçradı. Demiryollarının yapımı, karayollarının niteliğinin artması, özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra büyük yolcu uçaklarının, modern gemilerin ve daha hızlı kara taşıtlarının icadı insanların daha uzak bölgelerde sayfiye evi edinmesi talebini yarattı. Bu talep neticesinde yeni sayfiye yerleşimleri de gelişti ve turizm yatırımları ile desteklendi.
Türkiye’de sayfiye evi niteliğindeki konutlar ilk olarak Osmanlı döneminde İstanbul’un yakın çevresinde inşa edildi. Soylular, devlet adamları ve varlıklı tüccarlar ilk zamanlarda Boğaziçi’nde yalı niteliğine sahip sayfiye evi edinme yarışına girdiler. Daha sonraki zamanlarda Marmara Denizi kıyılarında ve Adalar’da köşk ve apartman benzeri sayfiye evleri yaygınlaşmaya başladı. Sayfiye evi sahiplerinin veya kiracılarının özellikle yaz aylarında iki üç aylık sürelerle dinlenme ve eğlence amacıyla bu evlerde ikamet edip kış aylarında da şehirdeki kalıcı konutlarına döndükleri görüldü. Cumhuriyet döneminde ise 1950’li yıllardan itibaren Ege ve Akdeniz sahilleri, kaplıcalar, Karadeniz ve Toros yayları gibi daha uzak bölgelerde sayfiye evleri hızla inşa edildi. Villa tipinde müstakil ev yapımının yanında nüfusun artması ve yer azlığı sebebiyle bazı bölgelerde oldukça yüksek katlı apartman sitelerinin de sayfiye evi olarak inşa edildiği göze çarpmaktadır. Bununla beraber sahil şeritleri, kaplıcalar, yayla ve orman alanları gibi birçoğu artık turizm merkezi niteliği taşıyan sayfiyelerde, ekonomik imkânlar sunan, apart, devre mülk ve haftalık/aylık kiralık konut tarzında sayfiye işletmeleri de yaygınlaştı.
Referanslar
Emekli, G. (2014). İkinci Konut Kavramı Açısından Turizm Coğrafyasının Önemi ve Türkiye’de İkinci Konutların Gelişimi, Ege Coğrafya Dergisi, 23 (1): 25-42; Kozak, N., Akoğlan Kozak M. ve Kozak M. (2011). Genel Turizm (İlkeler – Kavramlar). Ankara: Detay Yayıncılık; Lavery, P. (1971). Resorts and Recrations. İçinde; P. Lavery (Editör), Recrational Geography (ss. 167-195). New York: John Wiley.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Özgüç, N. (1977). Sayfiye Yerleşmeleri: Gelişme ve Başlıca Özellikleri, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, 22: 142-162.