İstanbul’ın Beşiktaş ilçesine bağlı Dolmabahçe Caddesi’nde yer alan Eski Dolmabahçe Kültür Merkezi binasının içerisinde bulunan müzedir. Şehir Müzesi veya Depo Müze olarak da bilinen müzenin güncel ismi Saray Koleksiyonları Müzesi’dir.
Saray Koleksiyonları Müzesi’nin teması; millî saraylar envanteri içinde yer alan, XIX. yüzyıl Osmanlı saraylarında gündelik yaşamda kullanılmış ve daha sonra depolara kaldırılmış objelerdir. Müzenin misyonu bu objeleri gün ışığına çıkararak ziyarete açık hâle getirmektir.
Günümüz modern müzecilik koşullarından yoksun bir şekilde Dolmabahçe Sarayı’nın bodrum katları ile tavan aralarında yer alan mekânlarda depolanan objelerin Millî Saraylar Daire Başkanlığı’nın tarihi kültür varlıklarının uygun koşullarda korunarak gelecek kuşaklara ulaştırılması misyonu doğrultusunda, TBMM Başkanlık Divanı’nın 15 Aralık 2004 tarihli kararıyla, TBMM Başkanlığı’nın onayıyla Depo Müze olarak düzenlenebilmesine olanak sağlandı ve 23.11.2005 tarih ve 8561 sayılı TBMM Başkanlığı onayıyla proje başlatıldı. Müze 07. 07. 2006 tarihinden itibaren ziyarete açıldı.
Saray Koleksiyonları Müzesi; giriş bölümü, koleksiyonlar bölümü ve depo bölümü olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Müzenin giriş bölümü dönemlik eserlere yer verilen bir sanat galerisi olarak kullanılmakta, koleksiyon bölümü ise daimi müze konseptindedir. Bu bölümlerde, müzenin depo kısmında bulunan yaklaşık 43 bin tarihi eser arasından tüm koleksiyonları yansıtacak şekilde seçilmiş olan 5.000 eserlik bir seçki sergilenmektedir. Müzenin depo kısmında ise tüm eserler çağdaş tekniklerle korunmakta ve periyodik bakımları yapılmaktadır. Bu kısım uzmanların ve araştırmacıların kullanımına açıktır. Bu müzenin en önemli özelliği hem sergileme hem de depolama koşullarının ziyarete açık olmasıdır. Bu sayede hem koleksiyon eserlerinin hem de bu eserlerin depolanma koşullarının şeffaf bir şekilde izlenebilir olması sağlandı. Yani müze yaklaşık olarak 2000 metrekare alana kurulmuş modern bir koruma mekânı özelliği taşıdığı gibi, bir teşhir mekânı özelliği de taşımaktadır. Bu yöntem Türkiye’de ilk kez uygulanmıştır ve dünyada çok az örneği bulunmaktadır.
Milli Saraylar'ın bünyesinde kurumsallaşan Dolmabahçe Sarayı başta olmak üzere, Beylerbeyi Sarayı ve Yıldız Sarayı; Küçüksu, Ihlamur, Aynalıkavak, Beykoz ve Maslak Kasırları; Filiz Köşk ile Florya ve Yalova’daki Atatürk Köşkleri birer müze halinde tasarlandı, içindeki objelerle beraber müze içeriğine göre dekore edildi ve sürekli olarak ziyarete açık duruma getirildiler. Ancak kullanıldıkları dönemlerde, demode olan, yenilenme ihtiyacı bulunan ve teknolojik gelişmelerle işlevini yitiren objeler depolarda saklanarak görülebilme olanaklarından yoksun kaldılar. Bu objeler korunma ve teşhir amacıyla Saray Koleksiyonları Müzesi'nin bünyesinde toplandı.
Müzede bulunan objeler, Osmanlı sarayının dünyadaki gelişmeleri yakından takip ettiği bir dönemin özgün eserleridir. Müze içerisinde kristal, gümüş, cam ve metal sofra takımları, porselenler, peçete takımları gibi mutfak gereçlerinin yanı sıra havlu takımları, el işleri, sinema makineleri, eski telefonlar, ısıtma araçları, tüller, ipekli perdeler, perde kornişleri, ipek dokumalar, minderler, çeşitli silahlar gibi objeler kapalı vitrin sistemleri ve açık sergileme stantlarında teşhir edilmektedir. Ayrıca şehzade ve prenseslere ait kıyafetler, oyuncaklar, mühürler, kitabet gereçleri, tıraş takımları, Saray, Meclis-i Mebusan ve ilk TBMM’de kullanılmış yazı takımı örnekleri, ilaçlar, dişçi ünitesi, valide sultanlara ait temizlik ve bakım gereçleri, el yazması Kur’ân-ı Kerimler, Hereke halıları, saatler, çini sobalar, saray kütüphanesinden kitaplar; Halife Abdülmecid Efendi’ye ait resim alet ve gereçleri, yağlıboya tablolar; aydınlatma araçları ve dekoratif objelerden oluşan çok geniş bir koleksiyon sergilenen objeler arasında yer almaktadır.
Referanslar
Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı. (2019). Saray Koleksiyonları Müzesi, https://www.millisaraylar.gov.tr/muzeler/saray-koleksiyonlari-muzesi, (Erişim tarihi: 02.02.2019).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Kahraman, K. (2011). Saray Koleksiyonları Müzesi, Son Dönem Osmanlı Sarayında Gündelik Hayatın İzleri. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Ankara, Türkiye: 1-25