Palmira Kraliçesi Leyla Zeynep Sultan
Kişi Doğal ve Kültürel Miras
-
2024
Palmira Kraliçesi Leyla Zeynep Sultan: Antik Çağın Cesur ve Güçlü Kadın Lideri. Leyla Zeynep Sultan (240-275) MS III. yüzyılın başlarında yaşamış, Urfa’lı aristokrat bir ailenin çocuğudur. Eşi Doğan Bey ile evlenince Palmira’ya kraliçe olarak gelin gitti. Zeynep aslında bir Sasani kraliçesidir. Leyla Zeynep Sultan, Antik Roma döneminde yaşamış Roma İmparatorluğu'na karşı başarılı bir şekilde savaşarak kendi krallığını korumuş nedeniyle, önemli bir kadın liderdir. Kraliçe Zeynep’in kocası Odaen’lu Doğan ailesinden, Leyla Zeynep ise I. Artemis’in hanedanındandı. Leyla sultan, eğitimli, kitap okumayı seven, filozof ve Latinceden başka üç dil bilen bilge bir kadındı. Kocası Doğan Bey’in zehirlenerek öldürülmesinden sonra ordunun başına geçerek Roma imparatoru Claudio’nun korsanlarıyla on iki yıl süresince savaştı. Mısır’ı, Ankara’yı ve Alanya’yı geri aldı, kendi adına ayrı para bastırdı. Roma’ya vergi vermedi. Hatay şehrinde Romalı yağmacılarla savaştı, ancak düşman askerlerini yenemeyeceğini anlayınca geri çekilmek zorunda kaldı. Akrabalarından yardım almaya giderken Diyarbakır Kırklar dağı mevkiinde bir yağmacı ordunun yaklaştığını fark edince beraberindeki kırk bilge kadın ve komutan Suzan Suzi’den ayrılarak, oğlu ile beraber başka bir yola devam etti. Gelen ordu Kırklar dağında Suzan Suzi ile askerlerini kılıçtan geçirdiler. Zeynep Sultan Pülümür’e (Dersim’e) yetişemeden Roma askerleri tarafından çevresi kuşatıldı. Başkenti Palmira’yı yakıp yakmamaları koşuluyla çocuk yaştaki oğluyla beraber teslim oldu. Romanın Tivoli şehrine esir olarak götürülürken, İstanbul Boğazı'nda oğlu Lalius’u öldürülüp denize atıldı. Kraliçeyi Tivoli sokaklarında zincire vurulmuş olarak dolaştırdılar. Esir kaldığı sürece zindanda bile Leyla Zeynep bilim sohbetleri yapmaya devam etti. Esir alınıp zincire vurulduğu haberini alan memleketlileri isyan edip ayaklandılar. Bunun üzerine Claudio onu halkı isyana teşvik ettiği gerekçesiyle idam ederek öldürttü (14 Şubat 275). Zindan kapısında bekleyen muhafız Valentin’in ona aşık olduğu söylenmektedir. Öldürüldüğü gün odasında Valentin’in ilanı aşk mektubu bulunmuş ve 14 Şubat sevgililer günü olarak ilan edilmiştir. Ancak “sevgililer günü” Palmira Kraliçesi Leyla Zeynep Sultanın ölüm günüdür. Zeynep’in yönetici ve koruyucu olduğu Palmira devletinin bağlı olduğu büyük uygarlık bir Sasani Uygarlığıydı. Palmira'nın birçok ticari ve kültürel faaliyetten sorumlu olan kraliçesidir Zeynep’in orduları Ankara’dan Kadıköy’e, Suriye, Filistin ve Lübnan’a kadar Anadolu’da çok geniş bir alanda Romalılarla savaşmıştır. Zeynep’in Suriye’deki adı Zenobia’dır. Zeynep Sultan, Asya sahillerini Ceneviz-Venedik korsanlarından temizlemiş, Romalılarla mücadele etmiş, gençleri köle olmaktan kurtarmıştır.
Referanslar
ttps://ataturk.org.au/wp-content/uploads/Mayana-Kitapligi/Mahiye-MorgulMakaleler/Mahiye-Morgul-Palmira-Kralicesi-Leyla-Zeynep.pdf, (Erişim tarihi: 11.11.2024); https://soyledik.com/tr/makale/7320/palmira-kralicesi-sitti-zeynep-sultan--mahiye-morgul.html, (Erişim tarihi: 14.11.2024); http://tr.wikipedia.org/wiki/Nak%C5%9F-%C4%B1_R%C3%BCstem, (Erişim tarihi: 01.11. 2024); http://en.wikipedia.org/wiki/Caenophrurium, (Erişim tarihi: 23.10.2024); http://tr.wikipedia.org/wiki/Zenobia, (Erişim tarihi: 12,10,2024); http://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Edessa, (Erişim tarihi: 22.10.2024).