Osmanlı Bankası Müzesi

MÜZE

1856 yılında “Ottoman Bank” ismiyle İngiliz sermayesi ile kurulan banka, 1863 yılında  Fransız sermayesinin de katılımıyla “Bank-ı Osmanî-i Şahane” ismini alarak devlet bankası haline geldi. Osmanlı Devleti’nin para ihraç imtiyazına sahip olan banka, kuruluşunun ilk yıllarında ticari bankacılıktan ziyade merkez bankası rolünü üstlendi. Yüklü miktarda iç ve dış borçlar nedeniyle mali sorunlar yaşayan Osmanlı Devleti, Düyun-u Umumiye İdaresi’ni kurarak çözüm adımları attı ve 1881 yılı itibariyle Osmanlı Bankası ağır yükünden kurutularak ticari bankacılık faaliyetlerine yöneldi.  Farklı illerde şubeler açarak genişleyen banka, 1892 yılında şu anda müzenin bulunduğu yerdeki genel müdürlük binasına taşındı. Mimari planlaması Alexandre Vallaury tarafından yapılan genel müdürlük binasına ünlü İngiliz kasa imalatçısı tarafından yapılan özel kasalar yerleştirildi. Galata’nın en gösterişli yapısına dönüşen genel müdürlük binasının mimarisi, bankanın doğu ile batı arasındaki konumunu simgelemesi nedeniyle ön cephede neo-klasik, arka cephede ise neo-oryantalist özellikler taşımaktadır.

1890’larda hem piyasanın en güçlü bankası, hem de devletin tek ve resmi bankası olması “Bank-ı Osmanî-i Şahane”yi giderek kuvvetlendirdi. Ancak Birinci Dünya Savaşı ile beraber, yabancı sermayeli devlet bankasının faaliyetleri savaş ve olağanüstü durum nedeniyle durma noktasına geldi. Kurtuluş Savaşı’nın ardından Ankara Hükümeti ile anlaşma sağlayan banka, yeni ismini “Osmanlı Bankası” olarak aldı ve çalışanlarının çoğunluğunun Türk ve Müslüman olması şartı getirildi. Söz konusu yıllarda bankacılık sektörünün şartları gereği devletle olan imtiyazlı ilişkisi devam eden Osmanlı Bankası 1931 yılında Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın kurulmasıyla faaliyetlerini azaltmak durumunda kaldı. 1996 yılında Doğuş Grubu tarafından satın alınan banka, 2001 yılında faaliyetine son vererek Garanti Bankası’na devrolmuştur. Osmanlı Bankası Türk bankacılık tarihinde en uzun süre faaliyet gösteren banka olma niteliğini taşımaktadır.

Aralık 2002’de Osmanlı Bankası’nın Galata’da yer alan genel müdürlük binası Garanti Bankası tarafından müze haline getirildi. SALT Galata bünyesinde bulunan müzenin arşiv ve konsept çalışması Edhem Eldem, tasarımı ise Bülent Erkmen’e aittir. Müzede bankanın 145 yıllık tarihine ait kronolojik bir tasarım mevcuttur. Belgeler-fotoğraflar gibi fiziki arşiv materyallerinin yanı sıra personel hikayeleri, kuruluşundan itibaren bankanın geçirdiği dönüşümlere dair interaktif sunumlar müzede yer almaktadır. Osmanlı Bankası Müzesi, Türk bankacılık tarihine ışık tutmanın yanında faaliyet gösterdiği yıllarda toplum yaşantısına dair ipuçları vermektedir.

Referanslar

Anbar, A. (2009). Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’yla finansal entegrasyonu: 1800-1914. Maliye ve Finans Yazıları, 1(84), 17-37; Apak, S., ve Tay, A. (2012). Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyıldaki finansal sisteminde Osmanlı Bankası’nın yeri ve faaliyetleri. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, (3), 63-103; Oktar, S., ve Varlı, A. (2009). İttihat ve Terakki Dönemi’nin ulusal bankası: Osmanlı İtibar-ı Milli Bankası. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 1-20.; Osmanlı Bankası Müzesi. http://www.obmuze.com/#kronolojik (Erişim tarihi: 26 Haziran 2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Osmanlı Bankası Müzesi. http://www.obmuze.com/#kronolojik (Erişim tarihi: 26 Haziran 2019).

Konuyla ilgili diğer maddeler için bkz.: