Turizm sektöründe 40 yıllık süreçte öğrenci, çalışan, akademisyen ve yayıncı olarak bulunan Anatolia Turizm Akademisi Koordinatörü Prof. Dr. Nazmi Kozak, son günlerde özellikle konaklama işletmelerinin nitelikli eleman bulamamaları üzerine yaptığı serzenişleri değerlendirdi.

Konuyla ilgili görüşlerini www.turkiyeturizmansiklopedisi.com’a açıklayan Prof.Dr. Kozak “Kitabın ortasından konuşarak görüşümü aktarmak istiyorum. Turizm sektörü her zaman çalıştıracağı ucuz işgücünü tercih etmiştir. Kırk yıldır her yıl işittiğim ‘kalifiye eleman bulmakta zorluk çekiyoruz ’cümlesi ‘istediğimiz zaman ucuz işgücü bulamıyoruz’ diye okuyorum” dedi.

Nitelikli insan gücüne önem veren işletme yönetimi sayısının az olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Kozak şöyle devam etti: “Eski Turizm Bakanlarından Bahattin Yücel’in bir televizyon kanalında dediği gibi Türk turizm sektörünün rekabet gücü ‘İki Mehmet’ üzerine kuruludur. Birinci Mehmet ucuz yiyecek-içecek hammaddesi üreten Mehmet, ikincisi ise otelde ucuz çalışan Mehmet’tir. İkincisinin içine stajyer Mehmet de dahildir. Her iki de ‘Mehmet’in sektörün rekabet üstünlüğüne verdiği katkı son birkaç yıldır ortadan kalkmıştır!”

Karşımızda duran manzarada pandemi ve ekonomide yaşanan gelişmelerin payının yüksek olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Kozak “Pandemi döneminde turizm sektörünün çalışanlarına ‘herkes kendi canını kurtarsın’ denilip, pek çok işletmenin çalışanlarına destek olmaması bardağı taşırmış ve bu günlere gelinmiştir” diye ekledi.

Bu sorun nasıl çözülür?

Prof. Dr. Kozak’a bu sorumunun nasıl çözüleceğini sorduğumuzda şu yanıtı verdi:” Elbette ki yıllar içinde biriken ve çeşitlenen sorunların bir anda ortadan kalkması beklenmemelidir. Hem turizm sektörü yöneticileri hem de turizm okulları ve öğrencilerinde bir zihniyet devrimine ihtiyaç vardır. Çalışanların sektör dışına ve yurtdışına ‘kaçış’larının önlenmesi gerekiyor. Bunun için turizm sektörü çalışanlarına sosyal haklarının, çalışma ve barınma koşullanın iyileştirilmesi ile tesislere staj yapmak için gelen öğrencilerinin işi sevmelerine yönelik düzenlemelerin yapılması gerekiyor.

Prof. Dr. Kozak diğer çözüm önerileri ise maddeler halinde şöyle sıraladı:

1. Turizm sektörü aktörleri turizm eğitimi alanına destek verip, bu alanda bir şeyler yapma konusunda hep isteksiz oldu, şimdi bunun tersini yapsınlar.

2. Turizm Bakanlığı’na bağlı TUREM’lerin (Turizm Eğitim Merkezleri) bakanlık bünyesinden çıkarılması bir hatadır, bu hata acilen düzeltilmelidir.

3. Resort tesislerin mevsimlik özelliği bir başka sorunu oluşturuyor. Birçok işletme sezon dışı dönemde çalışanlarına ödeme yapmayarak eğitilmiş elemanların sektör dışına kaymasına yol açıyor. Bundan vazgeçilmeli.

4. Sektördeki çalışma ve barınma koşullarındaki yetersizlik ile yasalardan doğan sosyal hakların tam olarak verilmesindeki isteksizlik nitelikli elemanların sektör, son zamanlarda da yurtdışına çıkmasına yol açıyor. Turizm personelinin çalışma ve barınma koşulları üzerine 1991 yılında Hacettepe Üniversitesi’nde yüksek lisans tezi yazan biri olarak, zaman içindeki iyileştirmelerin yeterli olmadığını görüyorum. Bu konuda ciddi adım atılmalı.

5. Elbette yaşanan sorunlara yol açan nedenler arasında ülkemizdeki, özellikle üniversitelere bağlı bölüm ve programlardaki eğitimin yetersizliğinin de payı vardır. Turizm sektöründeki gelişmeler ve teknolojik gelişmeler hızla değişirken turizm okullarındaki müfredatların bu gelişmelere ayak uydurmada yetersiz kaldı. Şimdi tüm kurumların kendilerini günün ihtiyaçlarına göre güncellemeleri gerekiyor.   

6.  Üniversitelere bağlı önlisans ve lisans düzeyindeki bölüm ve programlardan mezun olanların da sektörden kaçtıklarına tanık oluyoruz. Mezuniyeti izleyen 10’uncu yıl sonunda sektörde çalışan sayısı yüzde 5-6’lara kadar iniyor, bunun önüne geçecek önlemler alınmalı.