Kurumsal Strateji

Kavram Yönetim ve Organizasyon

Üst yönetim tarafından planlanan, uygulanan ve uzun dönemi kapsayan stratejilerdir. İşletmenin faaliyet alanı ve temel işiyle ilgili mevcut durumun, çevrenin ve kaynakların analizi ile geleceğe yönelik kararlar alınmasını sağlar. Kurumsal stratejiler işletmenin misyonu, vizyonu ve uzun dönem planlarını yakından ilgilendirir. Kurumsal stratejiler; örgütün iç kaynakları, faaliyetlerin sürdürüldüğü dış çevre ve örgütün değer yaratma kabiliyeti olmak üzere üç ana alanda oluşmaktadır.

Bir şirketin bünyesinde birden fazla farklı işletme yer alabilmektedir. Kurumsal stratejiler bu işletmelerin tamamını ilgilendiren bütüncül bir yaklaşım sergiler. Yatırımların yönlendirilmesi, cazip sektörlerin belirlenmesi, getirisi fazla olan işletmelere öncelik verilmesi, farklı iş kollarına yönelme veya mevcut iş kollarından çekilme gibi kurumsal stratejilerle işletmenin yaşamını sürdürebilmesi ve/veya rekabet üstünlüğünü sağlayabilmesi mümkün olmaktadır.

Kurumsal stratejiler, çeşitlendirme stratejileri ve çekilme stratejileri olarak iki ayrı başlık altında incelenmektedir. Çeşitlendirme stratejileri yeni iş alanları veya yeni işlere yönelerek ortalamanın üzerinde getiri elde etme amacıyla uygulanan büyüme stratejileridir. Çekilme stratejilerinde ise faaliyette bulunulan iş alanlarından veya işlerden bazılarının veya tamamının terk edilmesi söz konusudur.

Çeşitlendirme stratejileri; ilişkili, ilişkisiz, bağımlı ve bağımsız çeşitlendirme başlıkları altında incelenmektedir. Çeşitlendirme stratejisinde dikkat edilmesi gereken nokta bu stratejinin genel olarak işkoluyla ilgili olmasıdır, pazarlama stratejilerinden biri olan ürün çeşitlendirmeyle karıştırılmamalıdır. İlişkili çeşitlendirme stratejileri, işletmenin temel yeteneklerini, deneyimlerini ve mevcut kaynaklarını kullanarak aynı veya benzer iş kollarına yönelmesiyle uygulanır. Böylelikle işletme daha az risk alarak pazardaki gücünü artırma, maliyet tasarrufu yapma ve getiri elde etme şansına sahip olacaktır. Bir turizm işletmesinden örnek vermek gerekirse hali hazırda müşterilerine yemek servisi veren bir otel işletmesinin catering sektöründe faaliyete başlaması ilişkili çeşitlendirme stratejisi sonucu gerçekleşir. İlişkisiz çeşitlendirme ise işletmenin risk alarak faaliyette bulunduğu mevcut işkolundan farklı alanlara yönelmesidir. Yine bir otel işletmesinden yola çıkarsak işletmenin inşaat sektöründe faaliyet göstermeye başlaması ilişkisiz çeşitlendirme stratejisinin sonucudur. Otel işletmesinin inşaat sektöründe kısıtlı deneyime sahip olması veya deneyime sahip olmaması daha fazla risk almasını gerektirir ancak ortalamanın üzerinde getiri sağlama fırsatı mevcuttur. Bağımlı çeşitlendirme stratejisinde yabancı bir işletmenin desteği söz konusudur. Özellikle ilişkisiz çeşitlendirme stratejilerinde işletmeler, girilmesi düşünülen farklı iş alanında deneyim sahibi olan bir işletmeyle işbirliği yoluna gitmeyi tercih ederler. İşbirliği dışında diğer işletmenin satın alınması veya diğer işletmeyle birleşmeye gidilmesi de mümkündür. Bağımsız çeşitlendirme stratejisinde ise farklı bir işletmenin desteği söz konusu değildir ve işletmeler genellikle ilişkili çeşitlendirme stratejilerini bağımsız olarak uygularlar.

Çeşitlendirme stratejileri ayrıca tek işte yoğun, esas iş ağırlıklı, tek merkezli çeşitlendirme ve kümelenmiş çeşitlendirme olarak gelirlerin esas işte veya diğer işlerde dağılımına göre gruplandırılmaktadır. Tek işte yoğun işletmelerde çeşitlendirme en az düzeydeyken esas iş ağırlıklı işletmelerde düşük düzeyde bir çeşitlendirme, tek merkezli çeşitlendirmede benzer iş alanlarında farklı faaliyetler, kümelenmiş çeşitlendirmede farklı iş alanlarında faaliyetler söz konusudur.

İşletme hedeflediği amaçlara ulaşamadığı durumlarda küçülmeye giderek mevcut işlerinin bazılarını veya tamamını geçici veya süresiz olarak terk etme yoluna gidebilir. Çekilme stratejisi; iyileştirmeye yönelik tasarruf stratejisi, mevcut faaliyetlerden bazılarının terk edilmesine yönelik kısmi tasfiye stratejisi, işletmenin yaşamını devam ettiremediği durumlarda tam tasfiye stratejisi olarak üç başlık altında incelenmektedir.

Kurumsal stratejileri uygulayan işletmelerin sahip oldukları değişik iş birimlerini yönetmek için kullandıkları analiz modelleri mevcuttur. Boston Danışma Grubu İş Birimleri Portföy Yönetim Matrisi, Hofer İş Birimleri Portföy Yönetim Matrisi, McKinsey tarafından geliştirilen ve General Electric tarafından kullanılan Yönlendirici Politika Matrisi, ROWE Modeli en çok kullanılan analizler arasındadır. Modellerin ortak noktası pazar payı, gelir getirisi, finansal güç gibi iş birimiyle ilgili değişkenlerle; rekabet, ürün/pazar yaşam safhası, çevresel belirsizlik, pazar büyüme hızı, sektörün cazibesi gibi dış değişkenlerin karşılaştırmalı olarak ele alınmasıdır.

Yararlanılan Kaynaklar

Lynch, R. L., ve Smith, J. R. (2006). Corporate Strategy. Londra: Prentice Hall; Okumuş, F., Koyuncu, M., ve Günlü, E. (2012). İşletmelerde Stratejik Yönetim. Ankara: Seçkin Yayıncılık; Porter M.E. (1989) From Competitive Advantage To Corporate Strategy. İçinde; (Editörler: D. Asch ve C. Bowman). Readings in Strategic Management (s. 234-255); Ülgen, H. ve Mirze, S.K. (2010). İşletmelerde Stratejik Yönetim. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Ülgen, H. ve Mirze, S.K. (2010). İşletmelerde Stratejik Yönetim. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.