Kolonya
Parfüm
-
2024
Antik kültürlerde olduğu gibi günümüzde de şık giyinmenin ve hoş kokmanın önemli bir yeri vardır. “Güzel Koku”nun tarihi, Eski Mısır’a kadar uzanmaktadır. İnsan vücuduna hoş bir koku vermek için aromatik yağlar veya bileşikler kullanılmıştır. Tarihi kaynaklarda o dönemde sürülen bu güzel kokuların bir kişinin kişiliğini ifade etmede, sosyal statüsünü ve toplum içindeki güvenini vurgulamada önemli bir rol oynadığı belirtilmektedir. Daha sonra gelen Yunan ve Roma gibi birçok medeniyetlerde de güzel kokulu maddelere büyük önem verilmiştir. Ünlü Hekim İbn-i Sina vücudun ve çevrenin güzel kokması için kullanılan gül suyunun damıtımının (distilasyon) öncülerinden biridir. Arnaldus Villanovus (Arnold von Villanova, Arnaldus de Villa Nova) isimli simyacının, saflaştırılmış alkolü elde etmesi ile birlikte XIV. yüzyıldan itibaren “Eau Hongroise” (Macar Suyu) ve “Eau D’Ange” (Melek Suyu) olarak adlandırılan, hoş kokulu karışımlar Avrupa’da ortaya çıkmış ve Rönesans ile birlikte Floransa, Venedik, Paris, Londra ve Köln gibi ticaretin yoğun olduğu şehirlerde yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Kolonya gibi özel adlar dünyadaki tek bir nesneyi, varlığı ve kavramı karşılar ve onu türdeşlerinden ayırırlar. Kolonya kelimesi Köln şehrinin Latince adı olan Colonia’dan gelmektedir ve hafif kokulu tuvalet ispirtosu anlamına gelen bir özel addır. Bilinen ilk kolonya örneği olan üretimi ve ünü bugüne dek sürmüş olan Eau De Cologne (Köln Wasser – Toilet Waters) olup Türkçeye önce “kolonya suyu” olarak girmiştir. Sonraki dönemlerde üretilen buna benzer tüm ürünlere “Eau de Toilette” yani “kolonya” denilmiştir. Tarihi açıdan kolonyanın ilk kez üretimi ile ilgili iki farklı görüş bulunmaktadır. Buna göre kolonya ilk olarak Maria Farina tarafından, 1709 yılında üretilmiştir. Ancak bir başka görüşe göre; Kolonya üretimi 1792 yılında Almanya’nın Köln şehrinde Wilhelm Muelhens tarafından gerçekleştirilmiştir. Wilhelm Muelhens ürettiği kolonyaları “4711” markası adı ile satışa sunmuştur. Günümüzde “Farina” ve “No: 4711” markaları halen Köln’de kolonya üretimlerine devam etmektedirler. Ayrıca Köln şehrinde “No:4711” markasına ait bir kolonya müzesi de bulunmaktadır. Kolonya ve parfüm arasındaki en önemli fark, “esans/etil alkol” oranı kolonyada yaklaşık yüzde 3’tür. Bu oran parfümde ise yüzde 8-15’dir. Kolonyada koku bileşenlerinin yüzdesi 5-8 arasında olup alkol dereceleri ise 60°- 80° dolayındadır. Kolonya, ülkemizde ilk olarak II. Abdülhamit döneminde İstanbul’da Galata ve Pera Semtleri’nde, İzmir’de ise Frenk Mahallesi’nde kolonya satışı yapan kozmetik ve parfümeri mağazalarının açılması ile kullanılmaya başlanmıştır. Ülkemizde sonraki dönemlerde Süleyman Ferit Eczacıbaşı, Eyüp Sabri Tuncer ve Jean Cesar Reboul gibi girişimciler kendi kolonya markalarını yaratan isimler arasında katılmışlardır. Türkiye’de kolonya sektörü, ülke genelinde küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerle temsil edilmekte olup kolonya üretimi ve ticaretinde Balıkesir öne çıkan şehirlerden birisidir. Balıkesir’de kolonya endüstrisinin gelişmesinde ve hammaddelerin temininde Bandırma Limanı önemli rol oynamaktadır. Günümüzde, 100 civarında ülkeye Türkiye’den kolonya ihracatı devam etmektedir.
Referanslar
Sözen Şahne, B., Yumrukaya, L. ve Yeğenoğlu, S. (2021). Kolonyanın İşlevi: Dünü ve Bugünü. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11(2): 195-203. https://doi.org/10.31020/mutftd.865118, Özey, E. ve Çalışkan, V. (2018). Sanayi Coğrafyası Açısından Sektörel Bir İnceleme: Balıkesir’de Kolonya Endüstrisi. Coğrafya Dergisi, (37): 1-17. https://doi.org/10.26650/JGEOG394150, Zaiachkovska, H., Tserklevych, V. ve Vovk, S. (2021). The Influence of the Global Perfumery Market on the Principles of the Formation of a Tourist Flow. Studies of Applied Economics, 39. 10.25115/eea.v39i5.5232., Özmen, M. (1995). Özel Ad Kökenli Tür Adları. Dil Dergisi, 29: 26-33.