Hünkar Çayırı ve Çeşmesi (Gebze)

Doğal ve Kültürel Miras Meydanlık Çeşme Yerleşim

Kocaeli'nin Gebze İlçesi sınırları içerisinde İstanbul-İzmit karayolunun Tuzla yol ayrımında yer alan Hünkâr Çayırı ve Çeşmesi, Fatih Sultan Mehmet’in İtalya üzerine sefere çıktığı üç yüz bin kişilik ordusuyla mola verdiği ve otağını kurduğu yerdir. Hünkâr Çayırı her yıl İstanbul Fethi dolayısıyla şenliklere ve geleneksel güreş müsabakalarına ev sahipliği yapmaktadır. Tarihsel süreçte bu mekân “Hünkâr Çayırı,” “Tekfur Çayırı,” “Sultaniye Çayırı” veya “Sultan Çayırı” olarak da anılmaktadır. Cumhuriyet döneminde ise Çayırova ismini almıştır. Bu bölge, İstanbul-Kocaeli geçişinde sınır noktası olması sebebiyle, İstanbul’dan yola çıkan ve Anadolu’ya doğru sefer hazırlıklarında bulunan Osmanlı padişahlarının bu bölgede otağını kurduğu belirtilmektedir. Hünkâr Çayırı, Hünkâr Çeşmesi, Hünkâr Köprüsü ve Namazgâh ile bir bütün oluşturur. Evliya Çelebi, 1640 yılında Gebze’ye seyahati esnasında bağlı bahçeli pek çok yapının bulunduğunu belirtmiştir. Konumu itibariyle Kocaeli Yarımadası, Asya ve Avrupa kıtası arasında pek çok geçişin uğrak noktası durumundadır.  

Bu alana Fatih Sultan Mehmet’in anısına Sadrazam İbrahim Paşa tarafından kitabeli bir çeşme yaptırılmıştır. Hünkâr Çeşmesi’nin önemli bir özelliği de bulunmaktadır; bu bölgedeki namazgâh vasfını taşıyan iki çeşmeden birisidir. Çeşme, kesme taş malzemeden inşa edilmiştir. Ayrıca tek cepheli, sivri kemerlidir. Çeşmenin güneybatı cephesi ana cephedir ve genişliği: 2.94 metre ve yüksekliği: 4.02 metre ve derinliği: 1.46 metredir (Yavuzyılmaz 2012). Çeşmenin arkasında bir mescit, mihrap şeklinde bir çıkıntı bulunmaktadır. Bu özelliğiyle namazgâh olarak nitelendirilmiştir. Bu alanda çeşmenin hemen önünde konumlanan tek kemerli bir köprü de bulunmaktadır. Hünkâr Çayırı Köprüsü, küçük bir dere üzerine doğu-batı doğrultusunda kesme taştan inşa edilmiştir. Tabliye yolu ise moloz taş döşemelidir ve herhangi bir süsleme özelliği bulunmamaktadır. Bu mekân, hem namazgâh hem de tarihi yapı taşlarıyla dört asır boyunca ayakta kalarak bakımlarla günümüze kadar ulaşmıştır.  

Günümüzde ise geçmişin izlerini geleceğe taşımak için millet bahçesine dönüştürülmesi planlanmaktadır. Tarihi alanın kültür turizmine hizmet etmesi planlanan bu yerleşim, bir cazibe merkezi haline getirilmesi hedeflenmektedir. Bu yerleşim, doğal güzelliği, yeşil alanı ve sahile yakınlığıyla avantaja sahiptir. Hünkâr Çayırı, Hünkâr Çeşmesi ve Namazgâh’a yakın olan diğer önemli duraklar ise Osman Hamdi Bey Müzesi, Eski Hisar Kalesi, Gebze merkezinde ise Çoban Mustafa Paşa Külliyesi ve Hamamı bulunmaktadır.

Referanslar

https://www.gebze.bel.tr/gebze/hunkar-cayiri_5.html, (Erişim tarihi: 28. 10. 2024); https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/kocaeli/gezilecekyer/hunkar-cesmesi-ve-cayiri, (Erişim tarihi: 28. 10. 2024); Yavuzyılmaz, A., (2012). Gebze ve Çevresindeki Türk-İslam Devri Yapıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.