Havayolu Seyahat Talebi
Kavram Ekonomi Üretim Yönetimi ve Pazarlama
-
2019
Turizm sektörü havacılık sektörü ile en yakından ilişkili olan sektör konumundadır. Bunun nedeni havayolu işletmelerinin sunduğu hava taşımacılığı hizmetinin turizm sektörünün önemli bir girdisi olmasıdır. Tatil amaçlı olarak yer değiştirmenin en emniyetli, hızlı, konforlu ve kolay yolu havayolu ulaşımıdır. Bu nedenle bir bölgede turizm geliştikçe havayolu taşımacılığına olan talep artmaktadır. Benzer şekilde eğer bir bölgeye havayolu ile ulaşım sağlanıyorsa o bölgenin turizm potansiyeli oluşmakta ve/veya artmaktadır.
Havayolu hizmetine sunulan talep birçok değişkenden etkilenmektedir. Bunlardan biri havayolu hizmetine ilişkin özelliklerdir. Havayolu hizmetine ilişkin seyahat talebini etkileyen faktörlerden en önemlisi bilet fiyatıdır. Yolcuların fiyata duyarlılıkları ise farklılaşmaktadır. Örneğin turizm amaçlı seyahat edenlerin fiyat elastikiyetleri iş amaçlı uçanlara oranla daha fazladır. Havayolu taşımacılığının diğer ulaşım türlerine göre en önemli avantajı zaman faydası yaratmasıdır. Bu nedenle seyahat süresi seyahat talebini etkileyen bir diğer unsurdur. Seyahat süresini etkileyen faktörler ise; uçuşların sıklığı, zamanında kalkış oranı, uçuşun doğrudan veya aktarmalı olmasıyla ilgili özelliklerdir. Kabin konfor ve olanakları, uçuş eğlence sistemleri, ikram gibi konfor temelli bileşenler de havayolu seyahat talebini etkileyen havayolu hizmetine ilişkin diğer özelliklerdir.
Yukarıda bahsedilen havayolu hizmetine ilişkin özelliklerin yanı sıra bir bölgedeki nüfus sayısı, nüfusun seyahat etme oranı, bölgenin coğrafi konum ve iklim özellikleri, gelir seviyesi, sosyo-kültürel faktörler, seyahat edilecek bölgeye olan ikame taşımacılık seçeneklerinin varlığı, havacılık emniyet düzeyi, terör olaylarının varlığı havayolu seyahat talebini etkileyen diğer unsurlardır.
Havayolu seyahat talebi havayolu işletmesi için bir performans göstergesidir. Havayolu işletmeleri için talep miktarı ücretli yolcu-kilometre ile ölçülmektedir. Ücretli yolcu-kilometre uçulan kilometre (revenue passenger kilometres - RPK) ile ücretli yolcu sayısının çarpılmasıyla elde edilen bir değerdir. Örneğin 189 yolcu kapasitesine sahip bir uçakta 100 yolcu bulunuyor ve uçuş aralarında 2.000 kilometre bulunan iki nokta arasında gerçekleşiyorsa bu uçuştaki ücretli yolcu-kilometre 100x2.000=20 bin olur. Havayolu işletmesinin belirli bir zaman diliminde tüm uçuş noktaları arasındaki ücretli yolcu-kilometrelerinin toplamı ise havayolu işletmesinin o zaman dilimindeki ücretli yolcu-kilometresini göstermektedir.
Referanslar
Cavcar, M. (2015). Havayolu İşletmeleri. İçinde; Cavcar, M. (Editör), Havacılığa Giriş. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları; Erdoğan, D. (2018). Havacılık İşletmelerinde Performans Yönetimi. İçinde; Karagül, A. A. (Editör), Havacılıkta Muhasebe Uygulamaları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları; Sarılgan, A. E. (2016). Havayolu İşletmeciliğine İlişkin Temel Kavramlar. İçinde; Gerede, E. ve Demirci, A. E. (Editörler), Havayolu Yönetimi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Doganis, R. (2006). The Airline Business. Londra: Routledge Yayınevi.