Hard-Hit Restaurant Industry (Ağır Hasar Görmüş Restoran Endüstrisi)
Yeme-İçme İşletmesi Lokanta
-
2020
İngilizce hard-hit (ciddi şekilde etkilenmiş, ağır hasar görmüş) kavramı, sosyal bilimlerde ve özellikle ekonomi biliminde belirli bir sebebe bağlı, olağanın üstünde yaşanan olumsuz etkileri anlatan bir metafordur. Günümüzde Koronavirüs küresel salgınının ağır hasar verdiği belli başlı endüstri kollarından biri olan restoran endüstrisi için de bu tanım çok sayıda gazete manşetinde kendisine yer bulmaktadır. Bugüne kadar birçok endüstri kolu, ülke, toplum, meslek grubu için kullanılan hard-hit sıfatı bugün restoran endüstrisi için kullanılmakta ve bu durum restoran endüstrisinin bugünü ve geleceği hakkında çok büyük bir endişe yaratmaktadır.
XVIII. yüzyılda Sanayi Devrimi’nin başladığı yıllarda, modern tarihin ilk restoranı açıldı ve restorancılığın temelleri atıldı; XX. yüzyılda gerçekleşen İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, devletlerin izlediği kurumsallaşma ve sanayileşme politikalarıyla, restorancılık günümüzdeki anlamıyla bir endüstri kolu haline dönüştü. Restorancılık, tam anlamıyla endüstrileşmeden önce, Birinci Dünya Savaşı (1914-1918), İspanyol Gribi (1918-1920), Büyük Buhran (1929-1939) ve İkinci Dünya Savaşı (1939-1945) gibi küresel ölçekte etkileri büyük olan olayların hasarlarını görmeye başladı; endüstrileştikten sonra ise Petrol Krizi (1973) ve Küresel Ekonomik Kriz’den (2008-2012) etkilendi. Bahsi geçen küresel krizlerin finansal temelli olanlarında restoranlar, ya diğer endüstri kollarında olduğu kadar ya da birçok endüstri koluna kıyasla çok daha az ekonomik hasara dolaylı şekilde uğradı; hatta bazı küresel krizlerde bölgesel kalkınmanın ve toplumsal birlikteliğin merkezi olarak güç kazandı. Örneğin Birinci Dünya Savaşı'nın sonrası Büyük Buhran döneminde birçok yerli ve göçmene iş olanağı sağlayarak işsizliğin azaltılmasına yardımcı oldular. Krizlerden salgın temelli olan İspanyol Gribi boyunca bile tüm okulların, parkların ve benzeri insanların toplanacağı alanların kapalı olduğu Amerika’nın çeşitli eyaletlerinde restoranlar, her ne kadar riskli olsa da, bir nevi aşevi görevi üstlenerek restoranlardan başka gidecek yeri olmayan insanlara ve bira içmek isteyen işçilere hizmet vermeye devam ettiler. Ancak bu dönemde restoranlar genellikle ekonomik gelişmişliği yüksek bir azınlığa hizmet ettikleri ya da devlet yönetimi tarafından sıkı denetim ve görevlendirmelerle çalıştırılabildikleri için küresel krizlerin boyutu ne kadar büyük olursa olsun faaliyetlerine kısmen de olsa devam edebilecek yapılar olarak göze çarpmaktadır.
Günümüze yaklaştıkça ise 100 yıl öncesine oranla onlarca katına çıkan restoran sayıları ile restoran endüstrisinde istihdam edilen ve restoranlardan hizmet alan insan sayısının şiddetli artışı, küresel toplumun her kesiminden insanın restoran hizmetlerinden faydalanır olması, sektörün alacağı her bir ekonomik darbenin etkileyeceği insan sayısını arttırdı, üstelik; küreselleşmenin kolay seyahat ve hızlı haberleşme olanağı sunduğu XXI. yüzyılda yayılma olasılığı öncekilere göre çok daha fazla olan ve restoran endüstrisinin zorlu hijyen kurallarını çok daha fazla zorlayacak nitelikte bir ölümcül hastalık ortaya yeni bir küresel kriz çıkardı. Öyle ki günümüzde etkisi hâlen devam eden ve Koronavirüs Çarpması (2020 - ) olarak adlandırılan küresel salgın temelli ekonomik kriz, restoran endüstrisinin tarihte aldığı en büyük darbe olarak nitelendirilmektedir. Restoran işletmelerinin devlet yönetimleri tarafından süresiz kapatılmaları ya da belirli süre sınırları, hizmet ve kapasite şartlarıyla faaliyet gösterebilmeleri ancak bunun karşılığında kira, likidite ve enerji yardımı alamamaları krizin en yaralayıcı etkileri olmaktadır. Ayrıca restoran işletmelerinden hizmet alan insanların sağlıkları için aldıkları tedbirler dâhilinde restoran endüstrisinin ürünlerini birincil tüketim sınıfından çıkarmaları da krizi büyütmektedir. Bugün dünyada restoran sektöründe çalışan milyonlarca insanın işsizlikle, yüz binlerce işletmenin iflasla ve birçok ülke ekonomisinin turistik gelirlerinden milyarlarca para birimini bulan finansal kayıpla yüz yüze olması restoran endüstrisinin tarihi boyunca gördüğü en ciddi hasarın ağırlığı hakkında fikir vermektedir.
Referanslar
Ammer, C. (2013). The American Heritage Dictionary of Idioms (İkinci Baskı). Boston: Houghton Mifflin Harcourt; Ciment, J. (Derl). (2013). Booms And Busts: An Encyclopedia of Economic History From Tulipmania Of The 1630s to the Global Financial Crisis of The 21st Century. New York: Sharpe Reference; Molla, R. (2020). Chart: How Coronavirus Is Devastating The Restaurant Business, https://www.vox.com/recode/2020/3/16/21181556/coronavirus-chart-restaurant-business-local, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020); Spang, R. (2020). Why Did So Many Restaurants Stay Opened During The 1918 Pandemic?. https://lithub.com/why-did-so-many-restaurants-stay-open-during-the-1918-pandemic/, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020); Wu, L. (2020). United States Restaurant Industry Hard Hit With Closures, According To Industry Research, https://www.forbes.com/sites/lesliewu/2020/07/28/united-states-restaurant-industry-hard-hit-with-closures-according-to-industry-research/#4350c29a7630, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020).
Ayrıntılı bilgi için bakınız
Kennedy, S. (2020). National Restaurant Association Covid Letter, https://restaurant.org/downloads/pdfs/business/natl-rest-association-covid-letter, (Erişim tarihi: 22. 08. 2020).