Francisco De Miranda Seyahatnamesi

Seyyah ve Seyahatname Seyahatname

Francisco de Miranda (Sebastian Francisco de Miranda y Rodriguez de Espinoza) Caracas’ta doğdu (1750). Latin Amerika bağımsızlık öncülerinden olan Miranda, Venezuelalı general ve gezgindir. Miranda’nın Türkiye ile ilgili gözlemleri 03. 07. 1876 tarihiyle başlamaktadır. Bu tarihte İzmir’e gelen Miranda, kısa bir süre burada kaldı ve gözlemlerde bulundu. 12 Temmuz’da İstanbul’a hareket etti, hava şartları yüzünden ancak 30 Temmuz’da ulaşabildi. Miranda, bu tarihten itibaren 23. 09. 1786 tarihine kadar olan sekiz haftalık süreyi İstanbul’da geçirdi. O’nun Türkiye seyahatinin amacı, diğer seyahatlerinden ayrı tutulamaz: İspanyol ve hatta Portekiz hegomanyasında bulunan Latin Amerika topraklarını bağımsızlığa kavuşturmak için bilgi ve deneyim edinmek, Osmanlı devlet yönetim biçimini tanıyarak bunu kendi ülkesinde uygulamak, bu arada asker ve teçhizat talebinde bulunmak. Osmanlı ülkesine XVIII. yüzyılda Latin Amerikalı bir asker tarafından gerçekleştirilen ilk ziyaret olması bakımından da bu gezi önemlidir.

Seyahatleri boyunca günlük tutmayı hayatının bir parçası haline getiren Miranda, geride Colembeia adlı 63 ciltlik (Bazı kayıtlarda 24 ciltlik) bir külliyat bıraktı. Bu külliyatın dördüncü cildi Türkiye seyahatinde aldığı notları içermektedir. Osmanlı’ya Dair Bir İlk Seyahat ve Türkiye’ye Dair başlığını taşıyan günlük tarzındaki bu seyahatname, ilk kez Mehmed Fuad Carım tarafından Venezuellalı Miranda’nın Türkiye’ye Dair Hatıratı adıyla Türkçe'ye tercüme edildi ve 1965’te yayımlandı. Miranda’nın günlükleri, 2015’te Mehmet Necati Kutlu tarafından yeniden çevrildi ve Venezuelalı General Francisco de Miranda’nın Türkiye Günlüğü adıyla takdim edildi.

Miranda, İstanbul’da kaldığı süre boyunca devletin askerî ve ekonomik durumu yanı sıra, coğrafi özellikleri, sosyal, kültürel ve doğal hayatı hakkında da bilgiler topladı. Osmanlı ordusu, silahları ve savunma gücü ile ilgili tespitler yaptı, tersane, tophane gibi askeri tesislerini gezdi, top talimlerini yerinde inceledi. Ayasofya, Sultanahmet, Süleymaniye, Fatih, Eyüp camilerini, Kapalıçarşı, Esir Pazarı, kahvehaneler, kütüphaneler, mesire yerleri gibi sosyal ortamlar, onun ilgiyle gözlemlediği yerlerden bazılarıdır. Topkapı Sarayı, Kaptan Köşkü, Bebek Köşkü, Galata Kulesi, Yerebatan Sarayı, Mevlevihane, Yuşa Tepesi ve Türbesi, Müftü Sarayı, hayvanat bahçesi gibi mekânlar gezip gördüğü yerler arasındadır. Padişahın cuma namazı alayları ile ilgili gözlemleri, İstanbul’un yangınları, şehrin kozmopolit yapısı gibi ayrıntılar da Miranda’nın günlüklerinde önemli yer tuttu. Vaktinin bir kısmını İstanbul ve Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili kitaplar okuyarak geçirmiş, gerek okuma gerekse gezi ve gözlemlerle elde ettiği verileri analiz edip yorumladı.

Miranda’nın Türkiye ziyareti ve tuttuğu notlar birkaç açıdan önemlidir. XVIII. yüzyılda bir Latin Amerikalı askerin hayran olup Osmanlı İmparatorluğunu incelemek için Türkiye’ye gelmiş olması bunlardan birincisidir. İkinci olarak bu günlük, o dönem Osmanlı toplumsal ve kültürel hayatına dair ciddi materyaller içermektedir. Ayrıca bu eser Osmanlı-Latin Amerika ilişkileri tarihine ışık tutmakta ve günümüz Türkiye-Latin Amerika ilişkileri bakımından da büyük bir önem taşımaktadır.

Referanslar

Karaca, N. (2019). Latin Amerikalı bir Asker: General Francisco de Miranda’nın perspektifinden XVIII. yüzyılda İstanbul, Sosyal Bilimler Dergisi, (42): 23-43.; Toledo, H. (…). Venezuelalı General Francisco de Miranda’nın 1786 Yılında Osmanlı Başkenti İstanbul’a Gelişi ve İzlenimleri. /https://www.ayk.gov.tr/wp-content/uploads/2015/01/TOLEDO-Hale-pdf, (Erişim tarihi: 2.12.2019).; https://myhero.com/F_Miranda_dnhs_US_2012_ul, (Erişim tarihi: 05.12.2019); https://www.sabah.com.tr/yazarlar/erhan-afyoncu/2017/10/08/venezuelali-general-231-yil-once-turkiyeyi-ziyaret-etti (Erişim tarihi: 02.12.2019); https://www.thoughtco.com/francisco-de-miranda-2136403, (Erişim tarihi: 5.12.2019).

Ayrıntılı bilgi için bakınız

Carım, F. (1965). Venezuellalı Miranda’nın Türkiye’ye Dair Hatıratı. İstanbul: Berksoy Kitabevi.; Kutlu, M. N. (2015). Venezuelalı General Francisco de Miranda’nın Türkiye Günlüğü. Ankara: Cümle Yayınları.