31. Padişah Sultan Abdülmecid tarafından 1856 yılında yaptırıldı. Saray, 285 oda 44 salon ve altı hamamdan oluşuyor. Yapımı 13 yıl süren saray, Mabeyn-i Hümayun (Selamlık), Muayede Salonu (Tören Salonu) ve Harem-i Hümayun olarak isimlendirilen üç temel bölümden oluşuyor. Selamlık devlet işlerinin görüşüldüğü yerdir. Harem padişah ve ailesinin özel yaşamını sürdürdüğü alandır. Bu iki bölüm arasında kalan Muayede Salonu ise tören ve bayramlaşma alanıdır. Saraya 1910 yıllarında elektrik ve kalorifer sistemi eklendi. Padişahın devlet işlerini yürüttüğü Mabeyn; sarayın en görkemli bölümüdür. Saraya misafirlerin ve padişahların denizden girebilmeleri için 600 metre uzunluğunda bir rıhtım yapıldı. İsminden de anlaşılacağı üzere denizin doldurulması ile yapılan Dolmabahçe Sarayı, has bahçesi ile padişahın dinlenme ve eğlenme mekanıdır. Bu alan, önceleri denizcilerin uğurlandığı bir körfezken; I. Ahmet döneminde deniz doldurulmaya başlandı. II. Osman döneminde de doldurulmaya devam eden bölgeye Dolmabahçe Sarayı ismi verildi. XIX. yüzyılın ikinci yarısında Türk mimarisinde batı etkisi görünmeye başlandı. Binalarda dikey büyüme, barok ve rokokoya yapılan Türk yorumu, Dolmabahçe Saray’ının birbirinden farklı pek çok düzenin karışımı olarak yapılmasını sağladı. Beş milyonun altına mal olan Dolmabahçe Sarayı’nda Sultan Abdülmecit sadece altı ay yaşayabildi. Birbirinden farklı birçok sebep yüzünden hiçbir padişah bu sarayda uzun süre kalamadı.

Bu sarayın yapımı ülke ekonomisini olumsuz etkiledi. Personelin aylıkları aybaşları yerine sonlarına doğru dört ayda bir ödenir oldu. Dolmabahçe Sarayı mimari olarak Topkapı Sarayı’ndan çok farklıdır. Topkapı Sarayı ne kadar sade ise Dolmabahçe aksine şaşalı, simetrik ve ihtişamlıdır. Bu durum Rönesans sonrası etki ile dönemin yansımasıdır. Sarayın iç süslemelerinde altın tozu kullanılmıştır. Saray, uzun yıllar boyu yaptıkları eserlerle günümüzde bile konuşulmaya devam eden Balyan Ailesi üyelerinden Garabet ve Nikogos Balyan tarafından yapıldı. Sarayın iç dekorasyonu ise Paris Operası’nı da dekore eden Sechan’a aittir. Sarayın ihtişamlı Saltanat Kapısı’na doğru I. Abdülhamit için Sarkis Balyan tarafından 1890 yılında yapılan dört katlı saat kulesi, sarayın iç mekânlarını süsleyen tabloları, kristal avizeleri, Yıldız porselenleri, Hereke halıları, camlı köşkü ve bahçeleri ile saray XIX. yüzyıl eseridir. Mustafa Kemal Atatürk 10. 11. 1938 tarihinde hayata gözlerini bu sarayda kapadı. Naaşı Muayede Salonu’nda üç gün boyunca katafalka konup ziyarete açıldı.