Concorde

Büyük Britanya ve Fransa ortaklığı ile inşa edilen Concorde, yolcu taşımacılığında kullanılan ilk süpersonik ticari yolcu uçağıdır. Concorde günümüze kadar atılmış en sıra dışı mühendislik adımı olarak anılmakta ve güç, güzellik ve zarafetin eşsiz bir karışımı olarak nitelendirilmektedir. Uçağın ismi Fransızca’dan gelen Concorde kelimesine dayanmakta, İngilizce’de ise Concord kelimesine karşılık gelmektedir. Her iki kelime de antlaşma, birlik ve uyum anlamına gelmektedir. İsimdeki –e harfi dolayısıyla oluşan antlaşmazlık, prototip duyurumu esnasında uçağın resmi isminin Concorde olarak ilan edilmesi ve –e harfinin mükemmeliyet, İngiltere, Avrupa ve antlaşmaya karşılık geldiğinin açıklanmasıyla ortadan kaldırıldı.

Concorde’un yapımına dair ilk fikir 1956 yılında ortaya çıktı ve bu amaçla İngiltere’de Sesten Hızlı Uçak Komitesi kuruldu. Komite, uzay yarışının dışında kalan Avrupa’nın gurur duyabileceği ticari kullanıma uygun Süpersonik Taşımacılık geliştirme görevini üstlendi. İlk fikrin ortaya çıkmasından 13 yıl sonra Concorde, ilk uçuş denemesini, Neil Armstrong ve Buzz Aldrin’in aya ilk adım attığı aynı yıl, 2. 03. 1969’da, Fransa’nın Toulouse şehrinde gerçekleştirdi. İlk transatlantik uçuşunu 26. 09. 1973’te yapan Concorde, 21. 01. 1976’da ise dünyanın ilk tarifeli süpersonik yolcu uçağı olarak hizmete başladı. Concorde ile ilk seferler ise British Airways tarafından Londra-Bahreyn, Air France tarafından ise Paris-Rio de Janeiro arasında icra edildi. Sonrasında her iki havayolu da seferlerine Washington ve New York şehirlerini de ekleyerek Concorde’un uçtuğu şehir sayısını arttırdılar.

Havacılığın ilk günlerinden beri daha yüksek hızlara ulaşmak en büyük arzu oldu. Ses hızını aşabilen uçak olarak bilinen Concorde, saatte 2179 kilometre maksimum hızı ile sesten tam iki kat daha yüksek hıza ulaşabiliyordu. Bu hıza ulaşabilmesi için Concorde’un gövde ve kanat tasarımı geleneksel hava araçlarından çok daha farklı şekilde yapıldı ve uçağın kanadının tasarımı ona ikonik (Ogee delta) şeklini kazandırdı. Bu hız sayesinde Concorde ile Londra-New York arasındaki uçuş süresi yaklaşık üç saate kadar indirilebildi. Yerden 18.200 metre yükseklikte uçabilen Concorde'un, yüksek hızı nedeniyle sürtünmeden kaynaklı olarak dış yüzeyinin 90 ile 130 dereceye kadar ısındığı, bu sebeple boyunun 7,5 santim uzadığı saptandı.

Dar gövdeli bir yolcu uçağı olan Concorde, konfigürasyona bağlı olarak 92-125 yolcu kapasitesine sahipti. Concorde’un başta yüksek yakıt maliyeti olmak üzere, bakım ve benzeri diğer giderlerinin yüksekliği bilet fiyatlarına da yansıdı. Concorde ile seyahat edilecek New York-Paris seferi tek yön bileti yaklaşık olarak 10 bin ABD Dolarıı bulmaktaydı. Bu durum yolcuların neredeyse tamamına yakınının zengin ve ünlü isimlerden oluşmasına neden oldu. Concorde için verilen hizmet havalimanındaki özel salonda verilen spa, ikram, duş gibi hizmetlerden, kabin içi atmosfere kadar tümüyle birinci sınıf ve tamamen farklıydı. Bu haliyle Concorde, ticari bir başarı gösteremedi. Rolls-Royce/SNECMA Olympus 593 Mk 610 tipi motora sahip olan Concorde, 7.250 kilometre menzili ile okyanus aşırı seyahat imkânı sağladı. Ayrıca 61,66 metre uzunluğa, 25,6 metre kanat açıklığına ve 12,2 metre yüksekliğe sahipti.

Gerçek bir havacılık efsanesi olan Concorde’un gökyüzünden ayrılma hikâyesi ise oldukça trajik bir hikâyedir. Concorde 25. 07. 2000 tarihli Paris-New York seferinde pistte bulunan metal bir parçanın, uçağın lastiğini parçalaması ve akabinde yakıt deposunun patlaması neticesinde kalkıştan birbuçuk dakika sonra havaalanı yakınında bulunan küçük bir otele çakıldı. O gün ilk ve tek kazasını yapan Concorde’da bulunan 100 yolcu ve dokuz mürettebat ile yerde bulunan dört kişi yaşamını yitirdi. Bu kaza sonrası emniyetsiz olarak nitelenen ve finansal olarak hiçbir zaman uygun olmadığı iddia edilen Concorde, 2003 yılının Ekim ayında gerçekleştirdiği son uçuş ile gökyüzüne veda etti.

Referanslar

Bale, B.; Sharp, D. (2013). Concorde: Supersonic Speedbird - The Full Story. Lincolnshire: Mortons Media Group; Bauernfeind, I. (2018). Concorde: Supersonic Icon - 50th Anniversary Edition. Mülheim an der Ruhr: Bauernfeind Press; Butcher, L. (2010). Aviation: Concorde. Londra: House of Commons Library; Darling, K. (2004). Concorde. Wiltshire:The Crowood Press; Encyclopaedia Britannica. (2020, Haziran 4). Concorde, Aircraft. Encyclopaedia Britannica: https://www.britannica.com/technology/Concorde, (Erişim tarihi: 09. 08. 2020).