Chardin Seyahatnamesi

Seyyah ve Seyahatname Seyahatname

Chardin Seyahatnamesi'nin yazarı Jean Chardin Fransa’da dünyaya geldi (1643). Fransa’dan Protestanlık inancına yönelik baskılar nedeniyle 1681’de aynı zamanda ömrünün seyahatler dışındaki geri kalan bölümünü de geçirdiği İngiltere’ye taşındı ve 1713’te hayatını kaybetti. Bilindiği üzere söz konusu dönemde başta Osmanlı İmparatorluğu toprakları olmak üzere Doğu'nun çeşitli yerleri batılı seyyahların ilgisini çekti, bu seyyahlardan günümüze ulaşan eserler günümüzde bu yerlerin sosyal, siyasal, ekonomik, coğrafi ve diğer birçok yönü hakkında son derece önemli kaynaklar olarak yer edindiler. Jean Baptiste Tavernier, Jean Thevenot, Joseph Grelot, Joseph Piton de Tournefort ve Antonie Olivier gibi Jean Chardin de Osmanlı topraklarına seyahatler düzenleyen XVII. yüzyıl Fransız seyyahlarındandır.

Chardin, Fransız bir mücevhercinin oğludur. Babası gibi kendisi de bu mesleği sürdürdü ve mücevher ticareti için Paris’ten başlayan doğu seyahatlerine çıktı. Chardin, kendisi ile aynı işi yapan tüccarlardan, seyahat ettiği yerler ve güzergâhların toplumsal yapıları, idare biçimleri ve idarecileri, ekonomik yapıları, coğrafi görünümleri, inançları gibi yerel detaylar hakkında yaptığı gözlem ve derlemeleri kaleme alıp ölümsüzleştirmesi nedeniyle ayrıldı.

Bu seyahatname, Chardin’in Paris ile Hindistan arasında yaptığı seyahatleri kapsar. Ege Adaları, Türkiye, Karadeniz’in kuzeyi, Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, İran ve Hindistan Chardin’in seyahatlerini yaptığı başlıca yerlerdir. Chardin seyahatnamesi daha çok İran’a ait gözlemleri ile tanınmış olsa da Türkiye’de başta İzmir ve İstanbul gibi şehirler olmak üzere, dönemin Hristiyan Batı dünyası ile Osmanlı arasındaki ilişkilere de kendi yorumları ile değindi. Chardin Türkiye’ye 7. 02. 1672’de İzmir’den giriş yaptı. 1672 yılının Mart ayında ise İstanbul’a; İstanbul’dan İran’a ise Karadeniz üzerinden, Gürcistan (Tiflis), Ermenistan (Erivan) ve Azerbaycan güzergâhını kullanarak ulaştı.

Chardin seyahatnamesi çok geniş bir yelpazeye dağılan tarih, coğrafya, siyasi tarih, kültür, din, ulaşım, ekonomi, uluslararası ilişkiler ve antropoloji gibi alanlarda okuyuculara bilgiler sundu. Kendinden önce aynı yerlere yapılmış seyahatlerin kaleme alındığı seyahatnamelerdekiler ile tekrara düşmemek için aynı konulara değinmemeyi tercih etti ve bu konularda kaynaklar önerdi.

Bu seyahatname ilk kez 1686 yılında Amsterdam’da Fransızca olarak yayımlandı. Chardin Seyahatnamesi, Türkçeye 2014 yılında Ayşe Meral tarafından çevrildi. Kitap Yayınevi tarafından basılan kitabın editörlüğünü Stefanos Yerasimos yaptı.

Yararlanılan Kaynaklar

Gürer, S. (2010). XVII-XVIII ve XIX. Yüzyıllarda Fransız Seyahatnamelerinde Osmanlı Toplumu (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.; Yerasimos, S. (2014). Chardin Seyahatnamesi - İstanbul, Osmanlı Toprakları, Gürcistan, Ermenistan, İran 1671-1673 (Çev. A. Meral). İstanbul: Kitap Yayınevi.